Вальфрам

Вальфрам (па-лацінску: Wolframium ад назвы мінэрала вальфраміту) W — хімічны элемэнт VI групы пэрыядычнай сыстэмы; атамны нумар 74. Тугаплаўкі цяжкі мэтал сьветла-шэрага колеру. Хімічная структура пры нармальных умовах — аднаатамнае рэчыва W. Крохкі мэтал, але мае адну з самых высокіх тэмпэратур плаўленьня, таму выкарыстоўваецца ў адпаведных выпдаках. Адкрыты ў 1781 годзе швэдзкім хімікам Шээле.

Танталь ← Вальфрам → Рэн Mo ↑ W ↓ Sg 74W Пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў
Выгляд
Вальфрамавыя стрыжні чысьцінёй 99,98% (3N8) з крышталічнымі наростамі. Для параўнаньня прыведзены кубік чысьцінёй 99.999% (5N) аб’ёму 1см³
Агульная інфармацыя
Назва, сымбаль, атамны нумар	Вальфрам, W, 74
Катэгорыя элемэнту	Мэталы
Група, пэрыяд, блёк	6, 6, d
Адносная атамная маса	183,84 г·моль−1
Канфігурацыя электронаў	[Xe]6s24f146d4
Электронаў у абалонцы	2 8 18 32 12 2
Фізычныя ўласьцівасьці
Колер	сьветла-шэры
Фаза	Цьвёрдае цела
Шчыльнасьць	(0 °C, 101 325 Па) 19,35 г·см−3
Шчыльнасьць вадкасьці пры т. пл.	17,6 г·см−3
Тэмпэратура плаўленьня	3695 K, 3422 °C, 6192 °F
Тэмпэратура кіпеньня	5828 K, 5555 °C, 10031 °F
Удзельная цеплыня плаўленьня	52,31 кДж·моль−1
Цеплаёмістасьць	(25 °C) 24,27 Дж·моль−1·K−1
Насычаная пара
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T/K 3477 3773 4137 4579 5127 5823
Структура крышталічнай краты	body-centered cubic
Магнэтызм	парамагнетык
Электрычны супор	5·10-8Ω·м
Цеплаправоднасьць	(300 K) 8·104 Вт·м−1·K−1
Тэмпэратураправоднасьць	(300 K) (1100 K) 46,3 мм²/с
Каэф. цеплавога расшырэньня	(373 K) 4,3 мкм/(м·K)
Каэф. цеплавога расшырэньня	(25 °C) 5,5 мкм·м−1·K−1
Хуткасьць гуку	5174 м/с
Модуль Юнга	411 ГПа
Модуль пругкасьці	(17 °C) 393,8 ГПа
Мінэральная цьвёрдасьць Моаса	7,5
Цьвёрдасьць Вікерса	(20° C) 3430 МПа
Цьвёрдасьць Брынэля	2570 [1] МПа
Уласьцівасьці атама
Ступені затляненьня	+2, +3, +4, +5, +6
Электраадмоўнасьць	2,36
Атамны радыюс	135 пм
Кавалентны радыюс	130 пм [2]
Іншыя характарыстыкі
Нумар CAS	7440-33-7
Найбольш стабільныя ізатопы
Асн. артыкул: ізатопы вальфрама
іза % пэрыяд паўраспаду распад энэргія (МэВ) прадукты распаду 180W 0,12 6,6×1017 гадоў падвойны эл. з. ? ? 182W 26,50 182W зьяўляецца стабільным пры 108 нэўтронах 183W 14,31 1,3×1019 гадоў α ? 179Hf 184W 30,64 184W зьяўляецца стабільным пры 110 нэўтронах 186W 28,43 2,3×1019 гадоў падвойны β- ? ?
п а р

Прыродныя крыніцы

У свабодным стане ў прыродзе не сустракаецца, найбольш распаўсюджаны мінэрал — вальфраміт (Fe, Mn)WO₄. Радовішчы ў Расеі (Урал, Каўказ, Забайкальле), Кыргызстане, Казахстане, КНР (75% сусьветных запасаў), КНДР, ЗША, Балівіі, Аўстраліі, Партугаліі, Пэру, Тайляндзе, М’янме. Утрыманьне ў зямной кары складае 10^-4.

Прымяненьне

Электратэхніка і радыётэхніка (ніці лямпаў накальваньня, электроды для атрыманьня плазмы), атамная і авіяцыйна-касмічная тэхніка (высокатэмпэратурныя ўстойлівыя матэрыялы). Аноды рэнтгенаўскіх трубак, каліматары для лінейных паскаральнікаў і іншых крыніц рэнтгенаўскага выпрамяненьня.