Нікель

Нікель (па-лацінску: Niccolum) Ni — хімічны элемэнт VIII групы пэрыядычнай сыстэмы; атамны нумар 28. Шчыльнасьць пры н. у. складае 8,908 г/см³. Серабрыста-белы мэтал з жаўтаватым адценьнем, добра апрацоўваецца, плястычны. У звычайных умовах існуе ў β-мадыфікацыі, якая мае кубічную шчыльна ўпакаваную структуру крышталічнай краты (a=3,5236 Å). Электрахімічны эквівалент іёна Ni²⁺ складае 0,30·10^-6 кг/Кл^[1]. Нікель — мэтал сярэдняй хімічнай актыўнасьці. У злучэньнях звычайна двухвалентны. Упершыню атрыманы ў 1751 годзе швэдзкім навукоўцам А. Ф. Кронстэдтам. Назва паходзіць ад ням. Nickel — імені злога духа, які нібыта перашкаджаў гарнякам.

Кобальт ← Нікель → Медзь Ni ↓ Pd 28Ni Пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў
Выгляд
Агульная інфармацыя
Назва, сымбаль, атамны нумар	Нікель, Ni, 28
Катэгорыя элемэнту	Пераходныя мэталы
Група, пэрыяд, блёк	10, 4, d
Адносная атамная маса	58,69 г·моль−1
Канфігурацыя электронаў	[Ar] 3d84s2
Электронаў у абалонцы	2 8 16 2
Фізычныя ўласьцівасьці
Колер	серабрыста-белы
Фаза	Цьвёрдае цела
Шчыльнасьць (пры п. т.)	8,908 г·см−3
Шчыльнасьць вадкасьці пры т. пл.	7,81 г·см−3
Тэмпэратура плаўленьня	1455 °C
Тэмпэратура кіпеньня	2913 °C
Удзельная цеплыня плаўленьня	17,5 кДж·моль−1
Удзельная цеплыня выпарваньня	370 кДж·моль−1
Цеплаёмістасьць	(25 °C) 25,1 Дж·моль−1·K−1
Структура крышталічнай краты	face-centered cubic
Магнэтызм	фэрамагнетык
	(376 °С) 631,15 K
Электрычны супор	6,93•10-8Ω·м
Электрычны супор	(0 °C) 6,16•10-8Ω·м
Цеплаправоднасьць	(300 K) 90,7 Вт·м−1·K−1
Хуткасьць гуку	6040 м/с
Уласьцівасьці атама
Ступені затляненьня	+2, +3, +4
Электраадмоўнасьць	1,91
Энэргіі іянізацыі	1-я: 737,13 кДж·моль−1
	2-я: 1753,03 кДж·моль−1
	3-я: 3395 кДж·моль−1
Атамны радыюс	135 пм
Кавалентны радыюс	121 пм
Радыюс Ван дэр Ваальса	240 пм
Іншыя характарыстыкі
Нумар CAS	7440-02-0
Найбольш стабільныя ізатопы
Асн. артыкул: ізатопы нікеля
іза % пэрыяд паўраспаду распад энэргія (МэВ) прадукты распаду 58Ni 67,76 58Ni зьяўляецца стабільным пры 30 нэўтронах 60Ni 26,16 60Ni зьяўляецца стабільным пры 32 нэўтронах 61Ni 1,25 61Ni зьяўляецца стабільным пры 33 нэўтронах 63Ni 3,33 63Ni зьяўляецца стабільным пры 35 нэўтронах 64Ni 1,16 64Ni зьяўляецца стабільным пры 36 нэўтронах
п а р

Прыродныя крыніцы

Па знаходжаньні ў зямной кары займае 25-е месца сярод элемэнтаў (5,8•10^-3% масы). Важнейшыя мінэралы — нікелін (NiAs), герсдарфіт (NiAsS), бунзэніт (NiO). Таксама зьяўляецца складнікам мілерыта (NiS), у якім доля нікеля складае 64,7%^[2] Асноўныя радовішчы — у Расеі, Канадзе, Новай Каледоніі, Аўстраліі, Кубе, Інданэзіі, Казахстане, Турцыі. Нікелевыя руды лічацца прамысловымі пры ўтрыманьні больш за 0,3% Ni. У 1979 выраблялася каля 700 тысяч тон.

Прымяненьне

Да 80% здабытага нікелю ідзе на нікелевыя сплавы — легіраваныя сталі, звышцьвёрдыя, магнітныя, антыкаразійныя стопкі. Канструкцыйны матэрыял для хімічнага абсталяваньня і ядзерных рэактараў, электродаў акумулятараў. Сечыва вывядзеньня для нэўтронаў спэктра дзяленьня для нікеля складае σ_выв = 1,89 ± 0,10 барн^[3]. Каля 10% — выраб каталізатараў для многіх рэакцыяў. Антыкаразійнае пакрыцьцё (нікеліраваньне).