Адміністрацыйны падзел Расіі

Адміністрацыйны падзел Расіі — падзел тэрыторыі Расіі на раўнапраўныя суб’екты федэрацыі.

Расія як федэрацыя

Станам на 2023 год у складзе Расійскай Федэрацыі 89^[1] раўнапраўных суб’ектаў Федэрацыі розных тыпаў. З іх:

• 24 рэспублікі
• 48 абласцей
• 9 краёў
• 1 аўтаномная вобласць
• 4 аўтаномных акругі
• 3 гарады федэральнага падпарадкавання

Аднак, паводле Канстытуцыяй Расійскай Федэрацыі, усе гэтыя суб’екты маюць розныя паўнамоцтвы і прывілеі.

Тыпы суб’ектаў Расійскай Федэрацыі (карта на 2022 год)

     24 рэспублікі     48 абласцей     9 краёў     1 аўтаномная вобласць     4 аўтаномныя акругі     3 горада федэральнага значэння

Асаблівасці канстытуцыйна-прававога статусу суб’ектаў Расійскай Федэрацыі

У дужках паказаныя артыкулы Канстытуцыі Расійскай Федэрацыі, якія змяшчаюць адпаведныя палажэнні.

Рэспублікі	Ахарактарызаваны ў Канстытуцыі Расіі як «дзяржавы» (артыкул 5 п.2); Маюць сваю Канстытуцыю (артыкул 5 п.2); Не могуць уваходзіць у склад іншых суб’ектаў Расійскай Федэрацыі (артыкул 66 п.4); Не могуць уключаць іншыя суб’екты Расійскай Федэрацыі (артыкул 66 п.4); Маюць права ўсталёўваць свае дзяржаўныя мовы (артыкул 68 п.2);
Края і вобласці	Маюць свой статут (артыкул 5 п.2); Не могуць уваходзіць у склад іншых суб’ектаў Расійскай Федэрацыі (артыкул 66 п.4); Могуць уключаць аўтаномныя акругі (артыкул 66 п.4);
Гарады федэральнага значэння	Маюць свой статут (артыкул 5 п.2); Не могуць уваходзіць у склад іншых суб’ектаў Расійскай Федэрацыі (артыкул 66 п.4); Не могуць уключаць іншыя суб’екты Расійскай Федэрацыі (артыкул 66 п.4);
Аўтаномная вобласць	Мае свой статут (артыкул 5 п.2); Уваходзіць у склад Расійскай Федэрацыі ў адзіным ліку (артыкул 5 п.1); Можа быць прыняты федэральны закон аб аўтаномнай вобласці (артыкул 66 п.3); Не можа ўваходзіць у склад іншых суб’ектаў Расійскай Федэрацыі (артыкул 66 п.4); Не можа ўключаць іншыя суб’екты Расійскай Федэрацыі (артыкул 66 п.4);
Аўтаномныя акругі	Маюць свой статут (артыкул 5 п.2); Можа быць прыняты федэральны закон аб аўтаномнай акрузе (артыкул 66 п.3); Могуць уваходзіць у склад края, вобласці (артыкул 66 п.4); Не могуць уключаць іншыя суб’екты Расійскай Федэрацыі (артыкул 66 п.4);

Федэральны падзел Расіі станам на 18 сакавіка 2014 года

Нумар	Рэгіён Суб’ект федэрацыі	Плошча (км²)	Насельніцтва 9 кастрычніка 2002	Цэнтр	Адміністрацыйны падзел (паводле АКАТП)	Муніцыпальныя ўтварэнні
Рэспублікі
01	Адыгея	7 600	447 000	Майкоп	7 раёнаў і 2 горада	7 муніцыпальных раёнаў, 2 гарадскія акругі
02	Алтай	92 600	203 000	Горна-Алтайск	10 раёнаў і 1 горад	10 муніцыпальных раёнаў, 1 гарадская акруга
03	Башкартастан	143 600	4 103 000	Уфа	54 раёна і 21 горад	54 муніцыпальных раёна, 9 гарадскіх акруг
04	Бурація	351 300	981 000	Улан-Удэ	21 раён і 2 горада	21 муніцыпальны раён, 2 гарадскія акругі
05	Дагестан	50 300	2 584 000	Махачкала	41 раён і 10 гарадоў	41 муніцыпальны раён і 10 гарадскіх акруг
93	ДНР	26 517	4 100 000	Данецк
06	Інгушэція	3 400	469 000	Магас	4 раёна і 4 горада	Межы і статус муніцыпальных утварэнняў не ўсталяваны
07	Кабардзіна-Балкарыя	12 500	901 000	Нальчык	9 раёнаў і 4 горада	3 гарадскія акругі і 10 муніцыпальных раёнаў
08	Калмыкія	76 100	292 000	Эліста	13 раёнаў і 1 горад	13 муніцыпальных раёнаў, 1 гарадская акруга
09	Карачаева-Чаркесія	14 100	440 000	Чаркеск	8 раёнаў і 2 горада	8 муніцыпальных раёнаў, 2 гарадскія акругі
10	Карэлія	172 400	717 000	Петразаводск	16 раёнаў і 13 гарадоў	16 муніцыпальных раёнаў, 2 гарадскія акругі
11	Комі	415 900	1 019 000	Сыктыўкар	12 раёнаў і 8 гарадоў	15 муніцыпальных раёнаў, 5 гарадскіх акруг
12	Крым	26 081	2 024 056	Сімферопаль	14 раёнаў і 11 гарадоў	14 муніцыпальных раёнаў, 11 гарадскіх акруг
13	Мардовія	26 200	889 000	Саранск	22 раёна і 7 гарадоў	22 муніцыпальных раёна, 1 гарадская акруга
14	Марый Эл	23 200	728 000	Іашкар-Ала	14 раёнаў і 4 горада	14 муніцыпальных раёнаў, 3 гарадскія акругі
94	ЛНР	26 683	2 167 802	Луганск
15	Паўночная Асеція	8 000	710 000	Уладзікаўказ	8 раёнаў і 1 горад	8 муніцыпальных раёнаў, 1 гарадская акруга
16	Саха (Якуція)	3 103 000	948 000	Якуцк	33 раёна і 5 гарадоў	34 муніцыпальных раёна, 2 гарадскія акругі
17	Татарстан	68 000	3 780 000	Казань	43 раёна і 14 гарадоў	43 муніцыпальных раёна, 2 гарадскія акругі
18	Тыва (Тува)	170 500	306 000	Кызыл	17 раёнаў і 2 горада	17 муніцыпальных раёнаў, 2 гарадскія акругі
19	Удмуртыя	42 100	1 571 000	Іжэўск	25 раёнаў і 5 гарадоў
20	Хакасія	61 900	546 000	Абакан	8 раёнаў і 3 горада	8 муніцыпальных раёнаў, 5 гарадскіх акруг
21	Чачня	15 900	1 100 000	Грозны	16 раёнаў і 5 гарадоў	Межы і статус муніцыпальных утварэнняў не ўсталяваны
22	Чувашыя	18 300	1 314 000	Чэбаксары	21 раён і 5 гарадоў	21 муніцыпальны раён, 5 гарадскіх акруг
Краі
23	Алтайскі	169 100	2 607 000	Барнаул	60 раёнаў і 11 гарадоў	60 муніцыпальных раёнаў, 12 гарадскіх акруг
24	Забайкальскі	431 500	1 156 000	Чыта	31 раён і 5 гарадоў	31 муніцыпальных раёнаў, 4 гарадскія акругі
25	Камчацкі	472 300	359 000	Петрапаўлаўск-Камчацкі		11 муніцыпальных раёнаў, 3 гарадскія акругі
26	Краснадарскі	76 000	5 124 000	Краснадар	38 раёнаў і 15 гарадоў	37 муніцыпальных раёнаў, 11 гарадскіх акруг
27	Краснаярскі	2 339 700	2 966 000	Краснаярск	54 раёна і 19 гарадоў
28	Пермскі	160 600	2 824 000	Перм	33 раёна і 14 гарадоў
29	Прыморскі	165 900	2 068 000	Уладзівасток	22 раёна і 12 гарадоў	22 муніцыпальных раёна, 12 гарадскіх акруг
30	Стаўрапольскі	66 500	2 731 000	Стаўрапаль	26 раёнаў і 10 гарадоў	26 муніцыпальных раёнаў, 9 гарадскіх акруг
31	Хабараўскі	788 600	1 435 000	Хабараўск	17 раёнаў і 6 гарадоў
Вобласці
32	Амурская	363 700	903 000	Благавешчанск	20 раёнаў і 7 гарадоў
33	Арлоўская	24 700	861 000	Арол	24 раёна і 3 горада	24 муніцыпальных раёна, 3 гарадскія акругі
34	Архангельская[2]	587 400	1 336 000	Архангельск	20 раёнаў і 8 гарадоў	19 муніцыпальных раёнаў, 7 гарадскіх акруг
35	Арэнбургская	124 000	2 178 000	Арэнбург	35 раёнаў і 12 гарадоў
36	Астраханская	44 100	1 007 000	Астрахань	11 раёнаў і 3 горада	11 муніцыпальных раёнаў, 2 гарадскія акругі
37	Белгародская	27 100	1 512 000	Белгарад	21 раён і 6 гарадоў	21 муніцыпальны раён, 1 гарадская акруга
38	Бранская	34 900	1 379 000	Бранск	27 раёнаў і 5 гарадоў	27 муніцыпальных раёнаў, 7 гарадскіх акруг
39	Валагодская	145 700	1 270 000	Волагда	26 раёнаў і 4 горада	2 гарадскія акругі, 26 муніцыпальных раёнаў
40	Валгаградская	113 900	2 703 000	Валгаград	33 раёна і 6 гарадоў	33 муніцыпальных раёна, 6 гарадскіх акруг
41	Варонежская	52 400	2 379 000	Варонеж	32 раёна і 7 гарадоў	31 муніцыпальны раён, 3 гарадскія акругі
90	Запарожская	27 183	1 636 322	Запарожжа
42	Іванаўская	21 800	1 149 000	Іванава	21 раён і 6 гарадоў	21 муніцыпальны раён, 6 гарадскіх акруг
43	Іркуцкая	767 900	2 582 000	Іркуцк	33 раёна і 14 гарадоў	27 муніцыпальных раёнаў, 9 гарадскіх акруг
44	Калінінградская	15 100	943 000	Калінінград	13 раёнаў і 6 гарадоў	19 муніцыпальных раёнаў, 3 гарадскія акругі
45	Калужская	29 900	1 041 000	Калуга	24 раёна і 4 горада	24 муніцыпальных раёна, 2 гарадскія акругі
46	Кастрамская	60 100	738 000	Кастрама	24 раёна і 8 гарадоў	24 муніцыпальных раёна, 6 гарадскіх акруг
47	Кемераўская	95 500	2 900 000	Кемерава	19 раёнаў і 18 гарадоў	28 муніцыпальных раёнаў, 16 гарадскіх акруг
48	Кіраўская	120 800	1 504 000	Кіраў	39 раёнаў і 5 гарадоў	6 гарадскіх акруг, 39 муніцыпальных раёнаў
49	Курганская	71 000	1 020 000	Курган	24 раёна і 2 горада	24 муніцыпальных раёна, 2 гарадскія акругі
50	Курская	29 800	1 236 000	Курск	28 раёнаў і 5 гарадоў	28 муніцыпальных раёнаў, 5 гарадскіх акруг
51	Ленінградская	84 000	1 671 000	Санкт-Пецярбург[3]	17 раёнаў і 20 гарадоў	17 муніцыпальных раёнаў, 1 гарадская акруга
52	Ліпецкая	24 100	1 213 000	Ліпецк	18 раёнаў і 2 горада	18 муніцыпальных раёнаў, 2 гарадскія акругі
53	Магаданская	461 400	183 000	Магадан	6 раёнаў і 1 горад	8 муніцыпальных раёнаў, 1 гарадская акруга
54	Маскоўская	46 000	6 627 000	Масква [4]	38 раёнаў і 56 гарадоў	36 муніцыпальных раёнаў, 36 гарадскіх акруг
55	Мурманская	144 900	893 000	Мурманск	5 раёнаў і 13 гарадоў	5 муніцыпальных раёнаў, 14 гарадскіх акруг
56	Наўгародская	55 300	695 000	Вялікі Ноўгарад	21 раён і 3 горада	21 муніцыпальны раён, 1 гарадская акруга
57	Ніжагародская	76 900	3 524 000	Ніжні Ноўгарад	48 раёнаў і 12 гарадоў	48 муніцыпальных раёнаў, 4 гарадскія акругі
58	Новасібірская	178 200	2 692 000	Новасібірск	30 раёнаў і 7 гарадоў	30 муніцыпальных раёнаў, 5 гарадскіх акруг
59	Омская	139 700	2 079 000	Омск	32 раёнаў і 6 гарадоў	32 муніцыпальных раёна, 1 гарадская акруга
60	Пензенская	43 200	1 453 000	Пенза	28 раёнаў і 5 гарадоў	28 муніцыпальных раёнаў, 5 гарадскіх акруг
61	Пскоўская	55 300	761 000	Пскоў	24 раёна і 2 горада	24 муніцыпальных раёна, 2 гарадскія акругі
62	Разанская	39 600	1 228 000	Разань	25 раёнаў і 4 горада	25 муніцыпальных раёнаў, 4 гарадскія акругі
63	Растоўская	100 800	4 407 000	Растоў-на-Доне	43 раёна і 16 гарадоў	43 муніцыпальных раёна, 12 гарадскіх акруг
64	Самарская	53 600	3 240 000	Самара	27 раёнаў і 10 гарадоў	27 муніцыпальных раёнаў, 10 гарадскіх акруг
65	Саратаўская	100 200	2 669 000	Саратаў	38 раёнаў і 13 гарадоў	4 гарадскія акругі, 38 муніцыпальных раёнаў
66	Сахалінская	87 100	547 000	Южна-Сахалінск	17 раёнаў і 9 гарадоў	2 муніцыпальных раёна, 17 гарадскіх акруг
67	Свярдлоўская	194 800	4 490 000	Екацярынбург	30 раёнаў і 34 горада	5 муніцыпальных раёнаў, 67 гарадскіх акруг
68	Смаленская	49 800	1 051 000	Смаленск	25 раёнаў і 2 горада	2 гарадскія акругі, 25 муніцыпальных раёнаў
69	Тамбоўская	34 300	1 180 000	Тамбоў	23 раёнаў і 7 гарадоў	23 муніцыпальных раёна, 7 гарадскіх акруг
70	Томская	316 900	1 046 000	Томск	16 раёнаў і 6 гарадоў	16 муніцыпальных раёнаў, 4 гарадскія акругі
71	Тульская	25 700	1 676 000	Тула	23 раёнаў і 9 гарадоў	23 муніцыпальных раёна, 3 гарадскія акругі
72	Уладзімірская	29 000	1 525 000	Уладзімір	16 раёнаў і 10 гарадоў	16 муніцыпальных раёнаў, 5 гарадскіх акруг
73	Ульянаўская	37 300	1 382 000	Ульянаўск	21 раён і 6 гарадоў	21 муніцыпальны раён, 4 гарадскія акругі
95	Херсонская	28 461	1 001 598	Херсон
74	Цвярская	84 100	1 473 000	Цвер	36 раёнаў і 12 гарадоў	36 муніцыпальных раёнаў, 7 гарадскіх акруг
75	Цюменская[5]	1 435 200	3 266 000	Цюмень	38 раёнаў і 26 гарадоў (з ХМАА і ЯНАА)	21 муніцыпальны раён, 5 гарадскіх акруг (без ХМАА і ЯНАА)
76	Чалябінская	87 900	3 606 000	Чалябінск	24 раёна і 23 горада	16 гарадскіх акруг, 27 муніцыпальных раёнаў
77	Яраслаўская	36 400	1 368 000	Яраслаўль	17 раёнаў і 6 гарадоў	17 муніцыпальных раёнаў, 3 гарадскія акругі
Аўтаномныя акругі
78	Ненецкая[2]	176 700	42 000	Нар’ян-Мар	1 горад	1 муніцыпальны раён, 1 гарадская акруга
79	Ханты-Мансійская[5]	523 100	1 433 000	Ханты-Мансійск	9 раёнаў і 14 гарадоў	9 муніцыпальных раёнаў, 13 гарадскіх акруг
80	Чукоцкая	737 700	54 000	Анадыр	8 раёнаў і 1 горад	8 муніцыпальных раёнаў, 1 гарадская акруга
81	Ямала-Ненецкая[5]	750 300	507 000	Салехард	7 раёнаў і 7 гарадоў	7 муніцыпальных раёнаў, 6 гарадскіх акруг
Аўтаномная вобласць
82	Яўрэйская	36 000	191 000	Бірабіджан	5 раёнаў і 1 горад	5 муніцыпальных раёнаў, 1 гарадская акруга
Гарады федэральнага значэння
83	Масква	1 064	10 358 000	Масква	10 округов і 1 горад, 125 раёнаў
84	Санкт-Пецярбург	1 433	4 669 000	Санкт-Пецярбург	20 раёнаў і 1 горад	111 унутрыгарадскіх муніцыпальных утварэнняў
85	Севастопаль	1 079	342 451 (2001)	Севастопаль	4 раёны і 1 горад	10 унутрыгарадскіх муніцыпальных утварэнняў
	У цэлым	17 102 560	145 182 000 (без Крыма і Севастопаля)	Масква	1 882 раёнаў і 662 гарадскіх раёнаў

Суб’екты Расійскай Федэрацыі аб’яднаны ў 8 федэральных акруг і 12 эканамічных раёнаў.

Зноскі

1. Большая частка Крымскага паўвострава з’яўляецца аб’ектам тэрытарыяльнага канфлікту паміж Расіяй, якая анексавала і кантралюе тэрыторыю, і Украінай. Паводле федэратыўнага складу Расіі, на спрэчнай тэрыторыі Крыма размяшчаны суб’екты Расійскай Федэрацыі — Рэспубліка Крым і горад федэральнага значэння Севастопаль. Паводле адміністрацыйнага падзелу Украіны, на спрэчнай тэрыторыі Крыма размяшчаны рэгіёны Украіны — Аўтаномная Рэспубліка Крым і горад з адмысловым статусам Севастопаль. Пасля правядзення ў чатырох акупаваных рэгіёнах Украіны фіктыўных рэферэндумаў Расія заявіла пра далучэнне тэрыторый Данецкай, Луганскай, Херсонскай і Запарожскай абласцей Украіны да Расіі.
2.    У склад Архангельскай вобласці ўваходзіць Ненецкая аўтаномная акруга.
   
3.    Адміністрацыйны цэнтр — горад Санкт-Пецярбург не ўваходзіць у склад Ленінградскай вобласці.
   
4.    Адміністрацыйны цэнтр — горад Масква не ўваходзіць у склад Маскоўскай вобласці.
   
5.    У склад Цюменскай вобласці ўваходзяць Ханты-Мансійская аўтаномная акруга і Ямала-Ненецкая аўтаномная акруга.