Сĕлтĕлле металл

Сĕлтĕ металлĕсем — Элементсен периодикăллă системин пĕрремĕш ушкăнĕн тĕп ушкăн айĕн элеменчĕсем. Сĕлтĕ металлĕсем шывпа хутшăннă чух çиекен сĕлтĕ пулса тухать. Сĕлтĕ металлĕсем шутне (атăм нумĕрĕ ӳснĕ май) лити (Li), натри (Na), кали (K), рубиди (Rb), цези (Cs) тата франци (Fr) кĕреççĕ.

**Элементсен периодла тытăмĕ**
H																	He
Li	Be											B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg											Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca	Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr	Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	*	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	**	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og

	*	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu
	**	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr

Сĕлтĕлле металсем

Сĕлтĕлле-çĕрле металсем

Подробнее Group, Period ...

Group	1
Period
1	Шаблон:Element cell
2	Шаблон:Element cell
3	Шаблон:Element cell
4	Шаблон:Element cell
5	Шаблон:Element cell
6	Шаблон:Element cell
7	Шаблон:Element cell

Закрыть

Пĕтĕмĕшле сăнлани

Тулти электрон шайĕнче пĕр электрон пурри — сĕлте металлĕсен атăм тытăмĕн уйрăм пахалăхĕ. Çакна пула сĕлтĕ металлĕсем çăмăллăнах электрона ирĕке яраççĕ, электронсен вĕçĕмлĕ пĕлĕтлĕхĕн аялтарах шайне анаççĕ, питĕ хăватлă çĕнетекенсем пулаççĕ. Сĕлтĕ металлĕсем Çĕр çинче питĕ анлă сарăлнă, хăйсен çĕнетӳ çивĕч хастарлăхне пула çутçанталăкра вĕсем сыпăнчăкĕсемлĕ çеç тĕл пулаççĕ. Na, K элеменчĕсене Гемфри Дэви 1807 çулта уçать, пĕрремĕш электролизпа анлă ĕçлеме тытăнать. Li — Йоханн Арфведсон (Швеци, 1817), Rb — Р. Бунзен, Г. Кирхгофф (Германи, 1861), Cs — Р. Бунзен, Г. Кирхгофф (Германи, 1860), Fr — М. Пере (Франци, 1939).

Физика пахалăхĕсем

Сĕлтĕ металлĕсем — çăмăл (услам çупекех натри çĕçĕпе касăлать, ыттисем кăштах хытăрах) шурă кĕмĕл тĕслĕ (цези - сарă), ялкăшуллă, сывлăшра хăвăрт тĕксĕмленет. Çăмăл шăрануллă тата куçăмлă. Хастарлă, сирпĕнӳллĕ (мăран газсен атмосферинче е кĕраççин ăшĕнче)

Тупăшлани

Тĕп меслечĕ — электролиз.
2NaCl = 2Na + Cl₂

Хими пахалăхĕсем

1. Сывлăшри йӳçлĕкпе хутшăнать, пероксидсем тата супероксидсем тухаççĕ:
2Na + O₂ = Na₂O₂

K + O₂ = KO₂

2. Çăмăллă тата сирпĕнӳллĕ шывпа хутшăнать:
2Na + 2H₂O = 2NaOH + H₂

3. Çăмăл металмаррисемпе хутшăнать:
2Na + S = Na₂S

2K + Br₂ = 2KBr

Вуламалли

Популярная библиотека химических элементов. Книги 1 и 2, М.: Наука, , 1977.- 588 и 520с.