Хлор

Хлор (Cl) ((грек χλωρός) — «симĕс») — хими элеменчĕсен периодика системин 17-мĕш элеменчĕ. Галогенсен (малтанах «галоген» ятне нимĕç химикĕ Швейгер хлора валли хатĕрлесе хунă («галоген» сăмах тăвар тăвакан тени пулать) пулнă, вăл VII ушкăнĕн ячĕ шутланать, çак ушкăнах хлор та кĕрет).

Элементсен периодла тытăмĕ H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Сĕлтĕлле металсем	Сĕлтĕлле-çĕрле металсем	Куçăмлă металсем
Çăмăл металсем	Металлоидсем	Инертлă газсем
Металмаррисем Галогенсем Лантаноидсем Актиноидсем

Хлор / Chlorum (Cl)
Атом номерĕ	17
Ансат япалалăхăн курăмĕ	Сарă-симĕс тĕслĕ вичкĕн шăршăллă газ. Наркăмăшлă.
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	35,4527 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	100 пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	1254.9(13.01) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[Ne] 3s2 3p5
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	99 пм
Ион радиусĕ	(+7e)27 (-1e)181 пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)	3.16
Электрод потенциалĕ	0
Оксидлав капашĕсем	7, 6, 5, 4, 3, 1, −1
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	(при −33.6 °C)1,56 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	21.838[1] Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх	0.009 Вт/(м·K)
Шăрану температури	172.2 K
Шăраннин пайлавла ăшши	6.41 кДж/моль
Вĕрев температури	238.6 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	20.41 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	18.7 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ	орторомбла
Решетке периочĕ	a=6,29 b=4,50 c=8,21 Å
c/a танлашăнни	—
Дебай температури	n/a K

CI	17
35,4527
3s²3p5
Хлор

Истори

Хлора пĕрремĕш 1772 çулта Шееле пиролюзита Соляная кислотапа хутăштарса тупăçлать: 4HCl + MnO₂ = Cl₂ + MnCl₂ + 2H₂O Шееле хлорăн Патша водки пек шăршине туять, вăл ылтăнпа тата киноварьпе çыхăнма пултарнине тĕпчет, çаплах унăн шуратакан хевтине асăрхать . Çапах Шееле, çав вăхăтри хими ăслăлăхĕнчи флогистон теорине пăхăнса, хлор хăйпе дефлогистиленĕ соляная кислота (тепĕр сăмахпа соляная кислотин йӳçлĕкĕ) тесе шутланă. Бертоллепе Лавуазье хлор мури элемент оксичĕ тесе каланă, анчах та вĕсен ĕçĕсем ăнăçлă тухман, Дэви вара электролиз меслечĕпе апат-çимĕç тăварне натрипе хлор уйăрса кăларать.

Тупăшлас меслетсем

Хлор пасарĕ

2005—2006 ç. Раççей хуçалăх пасарĕн шĕвек хлор кăтартăвĕсем

Завод ячĕ	2005 ç. тоннă	2006 ç. тоннă	2005 ç. пайĕ %	2006 ç. пайĕ %
ОАО «Каустик», Волгоград	60016	48623	29,7	25,4
НАК «АЗОТ», Новомосковск	28934	25441	14,3	13,3
ОАО «Химпром», Кемерово	23556	24744	11,7	12,9
ОАО «Капролактам», Дзержинск	8417	14445	4,2	7,5
ООО «Сода-Хлорат», Березники	6605	11479	3,3	6,0
ОАО «Химпром», Шупашкар	12367	11411	6,1	6,0
ООО «Усольехимпром», Усолье-Çĕпĕр	2301	955	1,1	0,5
ЗАО «Каустик», Стерлĕ	1098	1105	0,5	0,6
ВОАО «Химпром» 2008 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ., Волгоград	3388	2980	1,7	1,6
ОАО «КЧХК», Кирово-Чепец	156	117	0,1	0,1
Пурĕпе:	202185	191636	100	100

Раççей завочĕсем 2005—2006 ç. хлора ют çĕрсене сутни

Завод ячĕ	2005 ç. тоннă	2006 ç. тоннă	2005 ç. пайĕ %	2006 ç. пайĕ %
ОАО «Каустик», Волгоград	5434.8	89.25	47.4	92.2
НАК «АЗОТ», Новомосковск	6000	750	52.3	7.8
ООО «Усольехимпром», Усолье-Çĕпĕр	33.1	0.0	0.3	0,0

2006 ç. Раççейре хлорпа усă курни кăтартăвĕсем

Çавăн пекех пăхăр

• Ылтăн хлоричĕ
• Хлор шывĕ
• Хлор акшарĕ

Изотопӗсем

Тĕп статья: Хлор изотопĕсем

Усă курни

Хлорпа промăçлăхăн тĕрлĕ уйрăмĕсенче, тĕпчевсенче тата кулленхи пурнăçра усă кураççĕ:

Ӳкерчĕк:Белизна 3.jpg

Усă курнă чух ĕçсенче асăрханса тытмалли виçе йĕркисем

Вуламалли

• Основы общей химии, т. 3, Б. В. Некрасов. — М.: Химия, 1970;
• Якименко Л. М., Производство хлора, каустической соды и неорганических хлорпродуктов, М., 1974;