Кремний

Кремний - Si лат. Silicium) Элементсен периодикăллă системин 14-мĕш хими элеменчĕ.Si символпа палăртаççĕ (.

Элементсен периодла тытăмĕ H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Сĕлтĕлле металсем	Сĕлтĕлле-çĕрле металсем	Куçăмлă металсем
Çăмăл металсем	Металлоидсем	Инертлă газсем
Металмаррисем Галогенсем Лантаноидсем Актиноидсем

Кремний/Silicium (Si)
Атом номерĕ	14
Ансат япалалăхăн курăмĕ	аморфлă формăра — хăмăр порошок, кристалла формăра тĕттĕм сăрă кăшт йăлтăртакан
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	28,0855 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	132 пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	Э786,0(8,15) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[Ne] 3s2 3p2; в соед. [Ne] 3s 3p3 (гибридизация)
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	111 пм
Ион радиусĕ	42 (+4e) 271 (-4e) пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)	1,90
Электрод потенциалĕ	0
Оксидлав капашĕсем	+4, −4
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	2,33 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	20,16[1] Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх	149 Вт/(м·K)
Шăрану температури	1688 K
Шăраннин пайлавла ăшши	50,6 кДж/моль
Вĕрев температури	2623 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	383 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	12,1 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ	кубла
Решетке периочĕ	5,4307 Å
c/a танлашăнни	Отношение c/a
Дебай температури	625--> K

Si	14
28,0855
[Ne] 3s2 3p2
Кремний

Истори

1811-мĕш çулта Франци ăсчахĕсем Гей-Люссак Жозеф Луи тата Тенар Луи Жак уйăрнă.

Ячĕ пулни

1825 год-мĕш çулта швеци химикĕ Йёнс Якоб Берцелиус фторлă кремнипе SiF₄ кали металне хутшăнтарса таса кремни уйăрнă. Çĕнĕ элемента «силици ( лат. silex — вут чул сăмахран). Вырăсла «кремни» ятне раççей химикĕ Герман Гесс 1834-меш çулта кĕртнĕ . ( ав.гр. κρημνός — «ту».

Физика пахалăхĕсем

Кремнин чĕнтĕр тытăмĕ

Кремни чĕнтĕр тытăмĕ кĕвер чул пекех, кубла гранĕпе центăрланă. Анчах атомсем хушши пысăкрах пулнă май кристалĕн çирĕплĕхе сахалрах.

Изотопӗсем

Тĕп статья: Кремни изотопĕсем

Усă курни

1993-мĕш çулхи STMicroelectronics фирмăн 62E40 Микроконтроллерĕ. Кантăкĕ хыçĕнче кремни кристалĕ çинчи электричество схеми курăнать

Техника кремнийĕ:

1. металургинче чĕртавар (йĕс, силумин); шăранчăксен пахалăхне улăштарма хушаççĕ (трансформатор хурçисем) ;
2. тасатнă (литературăра «umg-Si») тата поликристал кремние тумалли чĕртавар;
3. силан тумалли чĕртавар;
4. хăшпĕр чухне техника кремнипе тата тимĕрпе шăранчăкне (ферросилици) хирте водород тума усă кураççĕ;
5. хĕвел батарейисем тума.

Каçăсем

• Кремни Webelements сайтра
• Кремни хим элеменчĕсен вулавăшĕнче 2016 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 12-мӗшӗнче архивланӑ.

Вуламалли

• Самсонов. Г. В. Силициды и их использование в технике. Киев, Изд-во АН УССР, 1959. 204 стр. с илл.
• Алёшин Е. П., Алёшин Н. Е. Рис. Москва, 1993. 504 стр. 100 рис.