Иридий

Ириди —Элементсен периодикăллă системин хими элеменчĕ, 77, символĕ Ir(лат. Iridium), платина ушкăнне кĕрекен хытă кĕмĕл тĕслĕ металл.

Элементсен периодла тытăмĕ H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Сĕлтĕлле металсем	Сĕлтĕлле-çĕрле металсем	Куçăмлă металсем
Çăмăл металсем	Металлоидсем	Инертлă газсем
Металмаррисем Галогенсем Лантаноидсем Актиноидсем

Ириди (Ir)
Атом номерĕ	77
Ансат япалалăхăн курăмĕ	Кĕмĕл тĕслĕ металл
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	192.22 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	136 пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	868.1(9.00) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[Xe] 4f14 5d7 6s2
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	127 пм
Ион радиусĕ	(+4e) 68 пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)	2.20
Электрод потенциалĕ	Ir←Ir3+ 1.00В
Оксидлав капашĕсем	6, 4, 3, 2, 1, 0, -1
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	22.42[1], 22,65[2] г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	0.133 Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх	147[3] Вт/(м·K)
Шăрану температури	2683 K
Шăраннин пайлавла ăшши	27.61 кДж/моль
Вĕрев температури	4403 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	604 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	8.54 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ	кубла гранĕпе центăрланă
Решетке периочĕ	3.840 Å
c/a танлашăнни	n/a
Дебай температури	430.00 K

Ir	77
192.22
[Xe] 4f14 5d7 6s2
Ириди

Истори

Англи химикĕ Теннант Смитсон 1803-мĕш çулта Кăнтăр Америкăран илсе килнĕ платинари хутăшсенче осмипе пĕрле тупнă. Ячĕ (ав.гр. ἶρις — асамат кĕперĕ) тăварĕсем тĕрлĕ тĕслĕ пулнипе çыхăннă.

1 трой унцийĕ ириди

Изотопĕсем

Тĕп статья: Ириди изотопĕсем

Çеруправĕсем

Осмиллĕ ириди управĕсем КАРта, Британи Колумбинче, Канадăра, АНШ, Çĕнĕ Гвинейăра вырнаçнă.^[4]

Вуламалли

• Большая советская энциклопедия
• Химическая энциклопедия под ред. И. Л. Кнулянца. Т.2, стр.271.