Радий

Ради (лат. Radium), 88 атом номерлĕ хими элеменчĕ. Атом масси 226,0254; Ra тесе паллă тăваççĕ.

Элементсен периодла тытăмĕ H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Сĕлтĕлле металсем	Сĕлтĕлле-çĕрле металсем	Куçăмлă металсем
Çăмăл металсем	Металлоидсем	Инертлă газсем
Металмаррисем Галогенсем Лантаноидсем Актиноидсем

Ра́ди / Radium (Ra)
Атом номерĕ	88
Ансат япалалăхăн курăмĕ	Ради Спектăн симĕс облаçĕнче флуоресцилекен металл
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	226,0254 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	n/a пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	1-й 509,3 кДж/моль 2й 979,0 кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[Rn] 7s2
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	n/a пм
Ион радиусĕ	(+2e) 143 пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)	0,9
Электрод потенциалĕ	Ra←Ra2+ −2,916В
Оксидлав капашĕсем	2
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	(при к.т.) 5,5 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	29,3[1] Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх	(18,6) Вт/(м·K)
Шăрану температури	973 K
Шăраннин пайлавла ăшши	8,5 кДж/моль
Вĕрев температури	2010 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	113 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	45,0 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ	кубла калăпăшăтеленĕ
Решетке периочĕ	n/a Å
c/a танлашăнни	n/a
Дебай температури	n/a K

Ra	88
[226]
7s2
Ради

Истори

Франци тепчевçисем, Пьер тата Мария Кюри, Чехири Иоахимсталь хули патĕнчи уран тăпринчен уран кăларнă хыççăн юлнă каяшĕсен радиохастарлăхĕ таса уранăн радиохастрлăхĕнчен пысăкрахине сăнанă. Темиçе çул хушши ĕçленĕ хыççăн вĕсем çак каяшран икĕ радиохастар элемент уйăрнă: полони тата ради. 1898-мĕш çулхи раштавăн 26-мĕшĕнче Пьрпа Мари Кюри Франци Ăслăлăхсен академинче ради тупни (барипе хутăш) çинчен пĕлтернĕ. 1902-мĕш çулта Кюрисем тата Андре Дебьерн ради хлоридĕнчен электролизпа таса ради туса илнĕ. Вĕсем ради-226 изотопа уйăрма пултарнă. Радипе полони уçнăшăн Кюрисене Нобель парни панă. Ради çутçанатлăкра уран-238 кил-йышне кĕрет, çавăнпа уран пулнă çĕрте сахал шайра яланах тĕл пулать.

Изотопĕсем

13 изотоп пурри паллă. ²²³Ra, ²²⁴Ra, ²²⁶Ra, ²²⁸Ra изотопсем çутçанталăкра тĕл пулаççĕ, радиохастар кил-йышсене кĕреççĕ. Ыттисене искуствăлла майпа тума пулать:

Тĕп статья: Ради изотопĕсем

Масса числи	Çурма аркану тапхăрĕ	Аркану майĕ
213	2.7 мин	α
219	10-3 çек	α
220	0.023	α (99%)
221	30 (28) çек	α
222	38 (37) çек	α
223 (AcX)	11.4 кун	α
224 (ThX)	3.64 кун	α
225	14.8 кун	β
226	1590, 1602, 1622, 1617 çул	α
227	41.2 мин	β
228 (MsTh1)	6.7 çул	β
230	1 сехет	β

Гигиена нормативĕсем

Объект	Документ	Пĕлтерĕшĕ
Ӗçмелли шыв	ГН 2.1.5.1315-03 НРБ-99 [2]	224Ra -2.1 Бк/л 226Ra -0.5 Бк/л 228Ra -0.2 Бк/л
Сывлăш, ДОУнас	НРБ-99	224Ra -0.037 Бк/м3 226Ra -0.03 Бк/м3 228Ra -0.031 Бк/м3