Скандий

Сканди (Sc), — хими таблицин 21-мĕш хими элеменчĕ, атом йывăрăшĕ 44,95.

Элементсен периодла тытăмĕ H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Сĕлтĕлле металсем	Сĕлтĕлле-çĕрле металсем	Куçăмлă металсем
Çăмăл металсем	Металлоидсем	Инертлă газсем
Металмаррисем Галогенсем Лантаноидсем Актиноидсем

Сканди (Sc)
Атом номерĕ	21
Ансат япалалăхăн курăмĕ	вăтам çемçе кĕмĕл тĕслĕ сарăрах сайра çĕр металĕ <>
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	44.95591 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	162 пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	630.8(6.54) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[Ar] 3d1 4s2
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	144 пм
Ион радиусĕ	(+3e)72.3 пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)	1.36
Электрод потенциалĕ	0
Оксидлав капашĕсем	3
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	2.99 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	0.556 Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх	15.8[1] Вт/(м·K)
Шăрану температури	1814 K
Шăраннин пайлавла ăшши	15.8 кДж/моль
Вĕрев температури	3104 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	332.7 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	15.0 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ	гексагоналлă
Решетке периочĕ	3.310 Å
c/a танлашăнни	1.594
Дебай температури	n/a K

Sc	21
44,95
[Ar]3d14s2
Сканди

Истори

Менделеев Д.И. çак элемент (эка-бор) пулассине палăртнă. 1879-мĕш çулта Швеци химикĕ Ларс Нильсон тупса Скандинавине асăнса ятне панă.

Геохими тата минералоги

Çĕр хуппинче сканди вăтамран г/т. Химипе физика пахалăхĕçемпе сканди иттри, лантан тата лантаноидсене çывăх. Валентноçĕ яланах +3. Сапаланнă элемент пулнă май нумай минералсенче тупма пулать. Скандин икĕ мнералĕ паллă: тортвейтит (Sc, Y)₂ Si₂O₇ (Sc₂O₃ 53,5 % таран) тата стерреттит Sc[PO₄] • 2H₂O (Sc₂O₃ 39,2 % таран). Сканди тĕл пулакан тĕп минералсем: флюорит ( 1 % таран Sc₂O₃), касситерит (0,005-0,2 %), вольфрамит (0-0,4 %), ильменорутил (0,0015-0,3 %), торианит (0,46 % Sc₂O₃), самарскит (0,45 %), виикит (1,17 %), ксенотим (0,0015-1,5 %), берилл (0,2 %), баццит (сканди бериллĕ, 3-14,44 %). Тин7с шывĕнче сканди 0,00004 мг/л^[2].

Туса кăларни

1988-мĕш çулта сканди оксичне тунă:

Çĕршыв||Кăларнин калăпăшĕ,
сахалрах мар,кг/çул

Китай	50
Франци	100
Норвеги	120
США	500
Япони	30
Казахстан	700
Украина	610
Раççей	958

Изотопĕсем

Тĕп статья: Сканди изотопĕсем

Люминофорсем

Сканди борачĕ, иттри борачĕ пекех люминофорсем валли матирца тума кирлĕ.

Биологи ролĕ

Скандин нимĕнле биологи ролĕ те çук^[3].