Глобаль тынычлык индексы

Глобаль тынычлык индексы (Global Peace Index/GPI) – илләрнең һәм регионнарның чагыштырмача тынычлылыгын үлчәү торышлыгы. Бу индекс Economist журналының мәгълүмат берлеге (ингл.) туплаган һәм берләштергән мәгълүматлар нигезендә халыкара экспертлар түгәрәкләре һәм җыелышлары фикерләрен исәпкә алып Икътисад һәм тынычлык институты (ингл.) (Institute for Economics and Peace/IEP) тарафыннан барлыкка китерелгән. Исемлек буенча мәгълүматлар беренче тапкыр 2007 елның май аенда бастырылды, соңгырак чыгарылышлары 2008 елның май, 2009 елның 2 июнь, 2010 елның 10 июнь, 2011 елның 25 май һәм иң соңгысы 2012 елның июнь аенда пәйда булды. Бу дөнья илләренең тынычлылыгы буенча эзләнүләренә нигезләнгән иң беренче рейтингы дип санала. Соңгы чыгарылышына 158 ил кертелгән (2007 елда 121 иде). Бу индекс Кофи Аннан, Далай-лама XIV, архиепископ Десмонд Туту, Финләндияның элекке президенты Мартти Ахтисаари, Нобель бүләге лауреаты Мөхәммәт Юныс, икътисад галиме Джеффри Сакс, Ирландияның элекке президенты Мэри Робинсон, һәм АКШның элекке АКШ президенты Джимми Картер тарафыннан якланылды. Исәпкә алынган факторлар арасында илдәге җинаятьчелек дәрәҗәсе, һәм илнең тышкы мөнәссәбәтләренә тәэсир итүче хәрби чыгымнары һәм сугыш факторлары. Индексның яңа чыгарылышы елдан елга Лондон, Вашингтон, Нью-Йорк ( БМО баш-фатиры) һәм Брюссельда урын анарга багышланган вакыйгалар белән җәмәгатьчелек игътибарына җәлеп ителә.

2018 Глобаль тынычлык индексы мәгълүматларын күрсәтүче дөнья харитасы. Яшелрәк күренгән илләр тынычрак, кызылрак күренгәннәре – тынычсызрак дип билгеләнә.

2007-2011 Глобаль тынычлык индексы чыгарылышларына кергән илләр саны үзгәрешләре.

Методология

Тәнкыйть һәм җавап

Глобаль тынычлык индексы рейтингы

2012 елгы Глобаль тынычлык индексы нәтиҗәләре.

Тынычрак дип саналган милләтләр азрак баллар җыйган. Рейтинглары яшел зонада булган илләр дөньяның иң тыныч 20%ка керә, кызыл зонасындагылары – тынычлык дәрәҗәсе иң түбән 20% булганнары төркемендә.^[1]

Ил	2012 Ранг	2012 Баллары	2011 Ранг	2011 Баллары	2010 Ранг	2010 Баллары	2009 Ранг	2009 Баллары	2008 Ранг	2008 Баллары	2007 Ранг	2007 Баллары
Исландия	1	1.113	1	1.148	2	1.212	4	1.225	1	1.176
Дания	2	1.239	4	1.289	7	1.341	2	1.217	2	1.343	3	1.377
Яңа Зеландия	2	1.239	2	1.279	1	1.188	1	1.202	4	1.350	2	1.363
Канада	4	1.317	8	1.355	14	1.392	8	1.311	11	1.451	8	1.481
Япония	5	1.326	3	1.287	3	1.247	7	1.272	5	1.358	5	1.413
Австрия	6	1.328	6	1.337	4	1.290	5	1.252	10	1.449	10	1.483
Ирландия	6	1.328	11	1.370	6	1.337	12	1.333	6	1.410	4	1.396
Люксембург					7	1.341	13	1.341	9	1.446
Словения	8	1.330	10	1.358	11	1.358	9	1.322	16	1.491	15	1.539
Финләндия	9	1.348	7	1.352	9	1.352	9	1.322	8	1.432	6	1.447
Швейцария	10	1.349	16	1.421	18	1.424	18	1.393	12	1.465	14	1.526
Бельгия	11	1.376	14	1.413	17	1.400	15	1.359	15	1.485	11	1.498
Катар	12	1.395	12	1.398	15	1.394	16	1.392	33	1.694	30	1.702
Чехия	13	1.396	5	1.320	12	1.360	11	1.328	17	1.501	13	1.524
Швеция	14	1.419	13	1.401	10	1.354	6	1.269	13	1.468	7	1.478
Алмания	15	1.424	15	1.416	16	1.398	16	1.392	14	1.475	12	1.523
Португалия	16	1.470	17	1.453	13	1.366	14	1.348	7	1.412	9	1.481
Маҗарстан	17	1.476	20	1.495	20	1.495	27	1.575	18	1.576	18	1.575
Норвегия	18	1.480	9	1.356	5	1.322	2	1.217	3	1.343	1	1.357
Бутан	19	1.481	34	1.693	36	1.665	40	1.667	26	1.616	19	1.611
Малайзия	20	1.485	19	1.467	22	1.539	26	1.561	37	1.721	37	1.744
Маврикий	21	1.487
Австралия	22	1.494	18	1.455	19	1.467	19	1.476	27	1.652	25	1.664
Сингапур	23	1.521	24	1.585	30	1.624	23	1.533	29	1.673	29	1.692
Һоңкоң									23	1.608	23	1.657
Польша	24	1.524	22	1.545	29	1.618	32	1.599	31	1.687	27	1.683
Испания	25	1.548	28	1.641	25	1.588	28	1.577	30	1.683	21	1.633
Словакия	26	1.590	23	1.576	21	1.536	24	1.539	20	1.576	17	1.571
Кытай Җөмһүрияте	27	1.602	27	1.638	35	1.664	37	1.652	44	1.779	36	1.731
Нидерланд патшалыгы	28	1.606	25	1.628	27	1.610	22	1.531	22	1.607	20	1.620
Бөекбритания	29	1.609	26	1.631	31	1.631	35	1.647	49	1.801
Чили	30	1.616	38	1.710	28	1.616	20	1.481	19	1.576	16	1.568
Ботсвана	31	1.621	35	1.695	33	1.641	34	1.643	46	1.792	42	1.786
Румыния	32	1.627	40	1.742	45	1.749	31	1.591	24	1.611	26	1.682
Уругвай	33	1.628	21	1.521	24	1.568	25	1.557	21	1.606	24	1.661
Вьетнам	34	1.641	30	1.670	38	1.691	39	1.664	37	1.720	35	1.729
Хорватия	35	1.648	37	1.699	41	1.707	49	1.741	60	1.926	67	2.030
Коста-Рика	36	1.659	31	1.681	26	1.590	29	1.578	34	1.701	31	1.702
Лаос	37	1.662	32	1.687	34	1.661	45	1.701	51	1.810
Италия	38	1.690	45	1.775	40	1.701	36	1.648	28	1.653	33	1.724
Болгария	39	1.699	53	1.845	50	1.785	56	1.775	57	1.903	54	1.936
Франция	40	1.710	36	1.697	32	1.636	30	1.579	36	1.707	34	1.729
Эстония	41	1.715	47	1.798	46	1.751	38	1.661	35	1.702	28	1.684
Көньяк Корея	42	1.734	50	1.829	43	1.715	33	1.627	32	1.691	32	1.719
Литва	43	1.741	43	1.760	42	1.713	43	1.687	41	1.723	43	1.788
Аргентина	44	1.763	55	1.852	71	1.962	66	1.851	56	1.895	52	1.923
Латвия	45	1.774	46	1.793	54	1.827	54	1.773	39	1.723	47	1.848
Берләшкән Гарәп Әмирлекләре	46	1.785	33	1.690	44	1.739	40	1.667	42	1.745	38	1.747
Күвәйт	47	1.792	29	1.667	39	1.693	42	1.680	45	1.786	46	1.818
Мозамбик	48	1.796	48	1.809	47	1.779	53	1.765	50	1.803	50	1.909
Намибия	49	1.804	54	1.850	59	1.864	65	1.841	77	2.042	64	2.003
Гана	50	1.807	42	1.752	48	1.781	52	1.761	40	1.723	40	1.765
Замбия	51	1.830	52	1.833	51	1.813	58	1.779	53	1.856	53	1.930
Сьерра-Леоне	52	1.855	61	1.904	53	1.818
Лесото	53	1.864
Марокко	54	1.867	58	1.887	58	1.861	63	1.811	63	1.954	48	1.893
Танзания	55	1.873	56	1.858	55	1.832	59	1.796	58	1.919	57	1.966
Буркина Фасо	56	1.881	51	1.832	57	1.852	71	1.905	81	2.062
Җибути	56	1.881
Монголия	58	1.884	57	1.880	92	2.101	89	2.040	88	2.155
Оман	59	1.887	41	1.743	23	1.561	21	1.520	25	1.612	22	1.641
Малави	60	1.894	39	1.740	51	1.813	47	1.711	73	2.024	68	2.038
Панама	61	1.899	49	1.812	61	1.878	59	1.798	48	1.797	45	1.798
Үрдүн	62	1.904	64	1.918	68	1.948	64	1.832	65	1.969	63	1.997
Индонезия	63	1.913	68	1.979	67	1.946	67	1.853	68	1.983	78	2.111
Сербия	64	1.920	84	2.071	90	2.071	78	1.951	85	2.110	84	2.181
Босния һәм Герцеговина	65	1.923	60	1.893	60	1.873	50	1.755	66	1.974	75	2.089
Албания	66	1.927	63	1.912	65	1.925	75	1.925	79	2.044
Молдавия	66	1.927	59	1.892	66	1.938	75	1.925	83	2.091	72	2.059
Македония	68	1.935	78	2.048	83	2.048	88	2.039	87	2.119	82	2.170
Гайана	69	1.937	88	2.112	91	2.095
Куба	70	1.951	67	1.964	72	1.964	68	1.856	62	1.954	59	1.968
Украина	71	1.953	69	1.995	97	2.115	82	2.010	84	2.096	80	2.150
Тунис	72	1.955	44	1.765	37	1.678	44	1.698	47	1.797	39	1.762
Кипр Республикасы	73	1.957	71	2.013	76	2.013	48	1.737	52	1.847	51	1.915
Гамбия	74	1.961	62	1.910	63	1.890
Габон	75	1.972	81	2.059	74	1.981	51	1.758	55	1.878	56	1.952
Парагвай	76	1.973	66	1.954	77	2.019	73	1.916	70	1.997	55	1.946
Греция	77	1.976	65	1.947	62	1.887	57	1.778	54	1.867	44	1.791
Сенегал	78	1.994	77	2.047	79	2.031	80	1.984	71	2.011	65	2.017
Перу	79	1.995	85	2.077	89	2.067	79	1.972	80	2.046	70	2.056
Непал	80	2.001	95	2.152	82	2.044
Монтенегро	81	2.006	89	2.113
Никарагуа	81	2.006	72	2.021	64	1.924	61	1.801	59	1.919	66	2.020
Бразилия	83	2.017	74	2.040	83	2.048	85	2.022	90	2.168	83	2.173
Боливия	84	2.021	76	2.045	81	2.037	81	1.990	78	2.043	69	2.052
Эквадор	85	2.028	90	2.116	101	2.185	109	2.211	100	2.274	87	2.219
Свазиленд	85	2.028	69	1.995	73	1.966
Экваториаль Гвинея	87	2.039	75	2.041	68	1.948	61	1.801	64	1.964	71	2.059
АКШ	88	2.058	82	2.063	85	2.056	83	2.015	97	2.227	96	2.317
Кытай Халык Җөмһүрияте	89	2.061	80	2.054	80	2.034	74	1.921	67	1.981	60	1.980
Доминикан Җөмһүрияте	90	2.068	91	2.125	93	2.103	70	1.890	82	2.069	74	2.071
Бангладеш	91	2.071	83	2.070	87	2.058	90	2.045	86	2.118	86	2.219
Гвинея	92	2.073	92	2.126
Папуа — Яңа Гвинея	93	2.076	94	2.139	95	2.113	93	2.059	95	2.224	88	2.223
Тринидад һәм Тобаго	94	2.082	79	2.051	94	2.107	87	2.035	98	2.230	94	2.286
Ангола	95	2.105	87	2.109	86	2.057	100	2.105	110	2.364	112	2.587
Камерун	97	2.113	86	2.104	106	2.210	95	2.073	92	2.182	76	2.093
Уганда	98	2.121	96	2.159	100	2.165	103	2.140	114	2.391	104	2.489
Таҗикстан	99	2.124	103	2.225
Мадагаскар	99	2.124	105	2.239	77	2.019	72	1.912	43	1.770	41	1.766
Либерия	101	2.131	96	2.159	99	2.148
Мали	102	2.132	100	2.188	109	2.240	96	2.086	99	2.238
Шри-Ланка	103	2.145	126	2.407	133	2.621	125	2.485	125	2.584	111	2.575
Конго Җөмһүрияте	104	2.148	98	2.165	102	2.192	106	2.202	117	2.417
Казакъстан Казакъстан	105	2.151	93	2.137	95	2.113	84	2.018	72	2.018	61	1.995
Согуд Гарәбстаны	106	2.178	101	2.192	107	2.216	104	2.167	108	2.357	90	2.246
Гаити	107	2.179	113	2.288	114	2.270	116	2.330	109	2.362
Камбоджа	108	2.207	115	2.301	111	2.252	105	2.179	91	2.179	85	2.197
Белорусия	109	2.208	112	2.283	105	2.204	98	2.103	94	2.194
Үзбәкстан	110	2.219	109	2.260	110	2.242	106	2.202	111	2.377	110	2.542
Мисыр	111	2.220	73	2.023	49	1.784	54	1.773	69	1.987	73	2.068
Сальвадор	111	2.220	102	2.215	103	2.195	94	2.068	89	2.163	89	2.244
Ямайка	113	2.222	106	2.244	98	2.138	102	2.111	96	2.226	81	2.164
Бенин	114	2.231
Әрмәнстан	115	2.238	109	2.260	113	2.266
Нигер	116	2.241	119	2.356
Төрекмәнстан	117	2.242	108	2.248	117	2.295	101	2.110	102	2.302
Бәхрәйн	118	2.247	123	2.398	70	1.956	69	1.881	74	2.025	62	1.995
Руанда	119	2.250	99	2.185	75	2.012	86	2.027	76	2.030
Кения	120	2.252	111	2.276	120	2.369	113	2.266	119	2.429	91	2.258
Әлҗәзаир	121	2.255	129	2.423	116	2.277	110	2.212	112	2.378	107	2.503
Эритрея	122	2.264	104	2.227
Венесуэла	123	2.278	124	2.403	122	2.387	120	2.381	123	2.505	102	2.453
Гватемала	124	2.287	125	2.405	112	2.258	111	2.218	103	2.328	93	2.285
Мавритания	125	2.301	130	2.425	123	2.389	124	2.478	120	2.435
Таиланд	126	2.303	107	2.247	124	2.393	118	2.353	118	2.424	105	2.491
Көньяк Африка Җөмһүрияте	127	2.321	118	2.353	121	2.380	123	2.437	116	2.412	99	2.399
Иран	128	2.324	119	2.356	104	2.202	99	2.104	105	2.341	97	2.320
Һондурас	129	2.339	117	2.327	125	2.395	112	2.265	104	2.335	98	2.390
Төркия	130	2.344	127	2.411	126	2.420	121	2.389	115	2.403	92	2.272
Кыргызстан	131	2.359	114	2.296
Азәрбайҗан	132	2.360	122	2.379	119	2.367	114	2.327	101	2.287	101	2.448
Филипин	133	2.415	136	2.574	130	2.574	114	2.327	113	2.385	100	2.428
Кот-д’Ивуар	134	2.419	128	2.417	118	2.297	117	2.342	122	2.451	113	2.638
Мексика	135	2.445	121	2.362	107	2.216	108	2.209	93	2.191	79	2.125
Лөбнан	136	2.459	137	2.597	134	2.639	132	2.718	132	2.840	114	2.662
Хәбәшстан	137	2.504	131	2.468	127	2.444	128	2.551	121	2.439	103	2.479
Бурунди	138	2.524	132	2.532	131	2.577
Мьянма	139	2.525	133	2.538	132	2.580	126	2.501	126	2.590	108	2.524
Зимбабве	140	2.538	140	2.722	135	2.678	134	2.736	124	2.513	106	2.495
Гөрҗистан	141	2.541	134	2.558	142	2.970
Һиндстан	148	2.549	135	2.570	128	2.516	122	2.433	107	2.355	109	2.530
Йәмән	143	2.601	138	2.670	129	2.573	119	2.363	106	2.352	95	2.309
Колумбия	144	2.625	139	2.700	138	2.787	130	2.645	130	2.757	116	2.770
Чад	145	2.671	141	2.740	141	2.964	138	2.880	135	3.007
Нигерия	146	2.801	142	2.743	137	2.756	129	2.602	129	2.724	117	2.898
Ливия	147	2.830	143	2.816	56	1.839	46	1.710	61	1.927	58	1.967
Сүрия	147	2.830	116	2.322	115	2.274	92	2.049	75	2.027	77	2.106
Пакистан Ислам Җөмһүрияте	149	2.833	146	2.905	145	3.050	137	2.859	127	2.694	115	2.697
Исраил	150	2.842	145	2.901	144	3.019	141	3.035	136	3.052	119	3.033
Үзәк Африка Җөмһүрияте	151	2.872	144	2.869	136	2.753	133	2.733	134	2.857
Корея Халык Демократик Җөмһүрияте	152	2.932	149	3.092	139	2.855	131	2.717	133	2.850
Россия Федерациясе	153	2.938	147	2.966	143	3.013	136	2.750	131	2.777	118	2.903
Конго Демократик Җөмһүрияте	154	3.073	148	3.016	140	2.925	139	2.888	128	2.707
Гыйрак	155	3.192	152	3.296	149	3.406	144	3.341	140	3.514	121	3.437
Судан	156	3.193	151	3.223	146	3.125	140	2.922	138	3.189	120	3.182
Әфганстан	157	3.252	150	3.212	147	3.252	143	3.285	137	3.126
Сомали	158	3.392	153	3.379	148	3.390	142	3.257	139	3.293

Игътибар:2010 ел мәгълүматны җыюда методологик аермалар булды.^[2]

Шулай ук карагыз

• АКШ тынычлык индексы