Таллий

Талли —Элементсен периодикăллă системин хими элеменчĕ, 81, символĕ Ir(лат. Thallium), щурă кĕмĕл тĕслĕ металл. CAS номер 7440-28-0.

Элементсен периодла тытăмĕ H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Сĕлтĕлле металсем	Сĕлтĕлле-çĕрле металсем	Куçăмлă металсем
Çăмăл металсем	Металлоидсем	Инертлă газсем
Металмаррисем Галогенсем Лантаноидсем Актиноидсем

Талли / Thallium (Tl)
Атом номерĕ	81
Ансат япалалăхăн курăмĕ	шурă-кĕмĕл тĕслĕ металл
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	204,3833 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	171 пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	588,9 (6,10) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[Xe] 4f14 5d10 6s2 6p1
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	148 пм
Ион радиусĕ	((+3e) 95 (+1e) 147 пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)	1,62
Электрод потенциалĕ	Tl←Tl+ −0,338 В Tl←Tl3+ 0,71 В
Оксидлав капашĕсем	3, 1
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	11,85 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	26,3 [1] Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх	(46,1) Вт/(м·K)
Шăрану температури	576,6 K
Шăраннин пайлавла ăшши	4,31 кДж/моль
Вĕрев температури	1730 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	162,4 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	17,2 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ	гексагоналлă
Решетке периочĕ	1,599 Å
c/a танлашăнни	1,588
Дебай температури	96,00 K

Tl	81
204,3833
[Xe] 4f14 5d10 6s2 6p1
Талли

Истори

1861-мĕш çулта Англи асчахĕ Уильям Крукс Гарц хулинчи кӳкĕрт йӳçĕкĕн заваочĕн хура тăхлан камерисен шламĕнче спектр меслечĕпе уçнă. Таса талли металне пĕр пĕринчен уйрăм Крукспа франци ăсчахĕ Клод-Огюст Лами 1862-мĕш çулта уйăрнă.

Ячĕ пулни

Элемент ячĕ спектăрти характерлă симĕс йĕрсем пулнипе тата çулăма симĕс тĕс панипе (ав.гр. θαλλός — çамрăк ешĕл турат) панă.

Çĕр çинче сарăлни

Талли- питĕ сапаланнă элемент. Цинк, пăхăр тата тимĕр обманкăсемпе колчедансенче, кали тăварĕсемпе слюдасенче тĕл пулать. Таллин 7 минералĕ паллă:(круксит (Cu, Tl, Ag)₂Se, лорандит TlAsS₂, врбаит Tl₄Hg₃Sb₂As₈S₂₀, гутчинсонит (Pb, Tl)S • Ag₂S • 5As₂S₅, авиценнит Tl₂O₃, талли азичĕ TlN₃, талли пикрачĕсем C₆H₂(NO₂)₃OTl), вĕсем пурте питĕ сайра тĕл пулаççĕ.

Массăпа сарăлни (вăтамран):

• çер хуппинче 4,5·10⁻⁵ %
• ультраосновной породăсенче 10⁻⁶ %
• в основной породăсенче 2·10⁻⁵ %
• тинĕс шывĕнче 10⁻⁹ %

Изотопĕсем

Тĕп статья: Талли изотопĕсем

Физиологи

Таллипе ун çыхăнăвĕсем питĕ наркăмăшлă. Нерв системи, пĕвер, пӳре, вар-хырăм пусмăрланать, çӳçсем тăкăнаççĕ (пĕтĕмĕшле аллопеци). Ĕçмелли шыври ПДК - 0,0001 мг/м³, ĕç вырăнĕнчи сывлăшра йодид, бромид, карбонатăн (ьтаса таллипе шутласан)0,01 мг/м³, атмосфера сывлăшĕчне - 0,004 мг/м³. Çынна вĕлĕрмелли доза - 600 мг яхăн. Талли тăварĕсемпе наркăмăшлансан антидот вырăннĕ берлин лазурне усă кураççĕ.