Заказьнікі Беларусі

прыродаахоўныя землі Беларусі, абвешчаныя дзеля захаваньня і аднаўленьня каштоўных прыродных мясьцінаў From Wikipedia, the free encyclopedia

Заказьнікі Беларусі
Remove ads

Зака́зьнікі Белару́сі — асабліва ахоўныя прыродныя тэрыторыі (ААПТ) Беларусі, абвешчаныя дзеля захаваньня й аднаўленьня каштоўных прыродных мясьцінаў.

Thumb
Заказьнік «Заазер’е»

Паводле 4-га артыкулу Закону Рэспублікі Беларусь ад 15 лістапада 2018 году № 150-З «Аб асабліва ахоўных прыродных тэрыторыях», заказьнікі могуць быць мясцовай і рэспубліканскай значнасьці. Згодна з 7-м артыкулам Закону Савету міністраў Рэспублікі Беларусь «прымае рашэньні пра абвяшчэньне, пераўтварэньне, спыненьне існаваньня заказьнікаў рэспубліканскае значнасьці». Паводле 9-га артыкулу, мясцовыя выканаўчыя й распарадчыя органы прымаюць такія рашэньні датычна заказьнікаў мясцовае значнасьці. Згоднам з 14-м артыкулам плянаваньне такіх мясцовых рашэньняў улучаецца ў «абласныя схемы разумнага разьмяшчэньня ААПТ мясцовае значнасьці», якія «распрацоўваюцца абласнымі, Менскім гарадзкім выканаўчым камітэтам сумесна з Нацыянальнай акадэміяй навук Беларусі на 10-гадовы тэрмін». Для вылучэньня земляў пад такія схемы «распрацоўваюцца навуковыя абґрунтаваньні межаў, плошчы ААПТ і сьпіс землекарыстальнікаў, чые дзялянкі ўлучаюцца ў склад земляў» заказьнікаў[1]. На 2020 год у 6-і абласьцях Беларусі знаходзіліся 281 заказьнік мясцовае значнасьці й 99 — рэспубліканскае. Сярод іх вылучалі 5 відаў: біялягічны, водна-балотны, водны, геалягічны й краявідны. Сярод заказьнікаў мясцовае значнасьці налічвалася 126 водных (45%), 76 біялягічных (27%), 39 водна-балотных (14%), 29 краявідных (10%) і 11 геалягічных (4%). У Берасьцейскай вобласьці было 30 заказьнікаў мясцовае значнасьці, у Віцебскай — 63, у Гарадзенскай — 28, у Гомельскай — 43, у Магілёўскай — 66 і ў Менскай — 51[2].

Першы вядомы ў гісторыі заказьнік на беларускіх земляхБелавеская пушча, створаны ў 1541 годзе дзеля аховы зуброў[3] (з 1640 году ў ім забаранялася высечка лесу)[4].

Remove ads

Падставы абвяшчэньня

Паводле 16-га артыкулу Закону Беларусі 2018 году «Аб асабліва ахоўных прыродных тэрыторыях», існавала 7 агульных падставаў пры выбары земляў для абвяшчэньня заказьнікамі:

  1. «наяўнасьць уласьцівых і рэдкіх прыродных краявідаў і біятопаў;
  2. наяўнасьць месцаў пражываньня дзікіх жывёлаў і ўзросту дзікарослых расьлінаў, якія адносяцца да відаў, улучаных у Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь, і да відаў, якія падпадаюць пад дзеяньне міжнародных дамоваў Рэспублікі Беларусь;
  3. наяўнасьць месцаў рэгулярнага гнездаваньня, зімаваньня альбо стаянкі падчас пералёту водна-балотных і іншых відаў пералётных птушак у колькасьці, што перавышае 1 адсотак ад ліку нацыянальнае альбо эўрапейскае папуляцыі віду;
  4. наяўнасьць месцаў штогадовага засяроджаньня падчас сэзонных пералётаў прынамсі 10 000 асобін пералётных водна-балотных птушак (кулікі, качкі, гусі), прынамсі 500 асобін шэрых жураўлёў;
  5. наяўнасьць месцаў нерасту, нагулу й перасяленьня рыбы, што адносіцца да відаў, улучаных у Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь, і да відаў, якія падпадаюць пад дзеяньне міжнародных дамоваў Рэспублікі Беларусь;
  6. наяўнасьць прыродных земляў, улучаных у нацыянальную экалягічную сетку;
  7. наяўнасьць прыродных вадаёмаў, відаў рэльефу, непаўторных альбо рэдкіх паводле свайго паходжаньня, морфамэтрычных і іншых уласьцівасьцяў»[1].

Таксама налічвалася 4 адмысловыя падставы пры выбары земляў пад заказьнікі:

  1. «прыродныя землі нязначна парушаныя чалавечай дзейнасьцю й валодаюць высокай здольнасьцю аднаўленьня;
  2. уласьцівыя й рэдкія прыродныя краявіды й біятопы складаюць прынамсі 40% плошчы прыродных земляў;
  3. прыродныя землі ёсьць месцам пражываньня дзікіх жывёлаў і месцам узросту прынамсі 10 відаў дзікарослых расьлінаў, што адносіцца да відаў, улучаных у Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь, і да відаў, якія падпадаюць пад дзеяньне міжнародных дамоваў Рэспублікі Беларусь;
  4. прыродныя землі граюць важную ролю ў падтрыманьні воднага ладу прыродных вадаёмаў і балотаў».

Згодна з Законам прыродныя землі могуць абраць для абвяшчэньня заказьнікам мясцовае значнасьці, калі тая адпавядае «прынамсі 2-м агульным і 2-м адмысловым падставам». Заказьнікам рэспубліканскае значнасьці маглі абвясьціць пры адпаведнасьці «прынамсі 3-м агульным і 3-м адмысловым падставам»[1].

Remove ads

Забароны

Згодна з 28-м артыкулам Закону 2018 году «Аб асабліва ахоўных прыродных тэрыторыях», у межах заказьніка забараняюцца:

  1. «правядзеньне высечкі, выдаленьне, зьнішчэньне, пашкоджаньне, выняцьце дрэваў чарэшчатага дуба, бука, востралістага клёна, вяза (лёма, бяроста), звычайнага ясеня, ліпы, дугласіі, кедра й карэльскае бярозы;
  2. узьвядзеньне прадметаў будаўніцтва;
  3. расчыстка расьліннасьці ў прыбярэжных палосах і воднае расьліннасьці;
  4. забор вады для прамысловае й гаспадарчае патрэбы з вадаёмаў;
  5. выпас жывёлы й касьба ў прыбярэжных палосах з 1 красавіка па 15 чэрвеня»[1].

Паводле 24-га артыкулу Закону, існавала яшчэ 16 агульных забаронаў на:

  1. «выведку й распрацоўку радовішчаў карысных выкапняў;
  2. скід сьцёкавых водаў у навакольнае асяродзьдзе;
  3. мыйку мэханічных транспартных сродкаў;
  4. выкананьне гідратэхнічнае мэліярацыі й зьмяненьне воднага ладу;
  5. выпальваньне сухое расьліннасьці, травы на корані, а таксама ржышча й пажніўных рэшткаў;
  6. спальваньне пасечаных рэшткаў пры правядзеньні высечак лесу;
  7. увядзеньне дзікіх жывёлаў і расьлінаў;
  8. узьвядзеньне прамысловых, камунальных і складзкіх збудаваньняў, аўтамабільных заправачных станцыяў, станцыяў тэхнічнага абслугоўваньня й мыйняў для аўтатранспарту, жывёлагадоўчых стайняў і жылое забудовы, разьмяшчэньне летнікаў для жывёлы, стварэньне новых садаводчых таварыстваў і дачных каапэратываў;
  9. разьмяшчэньне асобных намётаў, намётавых мястэчак, стаянак падарожнікаў, іншых абсталяваных зонаў і месцаў адпачынку, стаянак мэханічных транспартных сродкаў, распальваньне вогнішчаў;
  10. правядзеньне суцэльных высечак галоўнага карыстаньня;
  11. складаваньне й прымяненьне лётным чынам хімічных сродкаў аховы расьлінаў, рэгулятараў іхняга ўзросту й угнаеньняў;
  12. выняцьце, выдаленьне, пашкоджаньне й зьнішчэньне драўняна-хмызьняковае расьліннасьці, жывога надглебавага покрыва й ляснога подсьцілу, зьняцьцё ўрадлівага слою глебы, улучна з подсьцілавымі пародамі;
  13. выкарыстаньне юрыдычнымі й фізычнымі асобамі водных транспартных сродкаў з рухавікамі ўнутранага згараньня звыш 15 конскіх сілаў;
  14. рух і стаянка мэханічных транспартных сродкаў і самаходных машынаў па-за дарогамі агульнага карыстаньня й адмыслова абсталяванымі месцамі;
  15. узворваньне земляў у прыбярэжных палосах;
  16. правядзеньне навуковых досьледаў з прыроднымі мясьцінамі, што могуць прывесьці да шкоднага ўзьдзеяньня»[1].
Remove ads

Нумар

У 37-м артыкуле Закону «Аб асабліва ахоўных прыродных тэрыторыях» прадугледжвалася, што заказьніку прысвойваецца рэестровы нумар у выглядзе АААА.3.Б.В, дзе:

  • АААА — парадкавы нумар у летапісным парадку ўліку;
  • 3 — лічбавы код заказьніка, як віда ААПТ;
  • Б — лічбавы код значнасьці (2 — мясцовая, 1 — рэспубліканская);
  • В — лічбавы код Менску (7) альбо вобласьці (1 — Берасьцейская, 2 — Віцебская, 3 — Гомельская, 4 — Гарадзенская, 5 — Менская й 6 — Магілёўская; некалькі адм.-тэр. адзінак згадваецца праз касую рысу)[1].

Рэспубліканскія

На 2020 год у 6-і абласьцях Беларусі былі 99 заказьнікаў рэспубліканскае значнасьці. Зь іх 18 месьцілася ў Берасьцейскай вобласьці, 25 — у Віцебскай, 15 — у Гарадзенскай, 12 — у Гомельскай, 5 — у Магілёўскай і 24 — у Менскай. Налічвалася 4 віды такіх заказьнікаў: 37 біялягічных, 36 краявідных, 17 водных і 9 водна-балотных. Найбольшым быў заказьнік «Сярэдняя Прыпяць» плошчай звыш 930 км², які месьціўся ў 3-х раёнах Берасьцейскае вобласьці й Жыткавіцкім раёне Гомельскае. Найстарэйшым дзейным быў Казьянскі заказьнік, заснаваны ў сакавіку 1960 году ў Полацкім і Шумілінскім раёнах Віцебскае вобласьці[2]. На канец 2017 году рэспубліканскія заказьнікі займалі звыш 9508 км² (950 896,33 га) земляў Беларусі, што складала звыш 4,5 % плошчы краіны[5].

Берасьцейская вобласьць

Больш інфармацыі Назва, Від ...

Віцебская вобласьць

Больш інфармацыі Назва, Від ...

Гарадзенская вобласьць

Больш інфармацыі Назва, Від ...

Гомельская вобласьць

Больш інфармацыі Назва, Від ...

Магілёўская вобласьць

Больш інфармацыі Назва, Від ...

Менская вобласьць

Больш інфармацыі Назва, Від ...
Remove ads

Глядзіце таксама

Крыніцы

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads