Спіс лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі па хіміі

Но́белеўская прэ́мія па хі́міі (шведск.: Nobelpriset i kemi) — найвышэйшая ўзнагарода за навуковыя дасягненні ў галіне хіміі, якая штогод прысуджаецца Шведскай каралеўскай акадэміяй навук у Стакгольме. Адна з пяці Нобелеўскіх прэмій, заснаваных у 1895 годзе паводле запавету шведскага хіміка Альфрэда Нобеля, які памёр у 1896 годзе. Гэтыя прэміі прысуджаюцца за выдатныя заслугі ў галінах хіміі, фізікі, літаратуры, міру і фізіялогіі або медыцыны^[1]. У адпаведнасці з запаветам Нобеля прэмія знаходзіцца ў падпарадкаванні Фонду Нобеля і прысуджаецца камісіяй з пяці членаў, якія выбіраюцца Шведскай каралеўскай акадэміяй навук^[2]. Лаўрэатам першай Нобелеўскай прэміі па хіміі ў 1901 годзе стаў Якаб Хендрык вант Гоф з Нідэрландаў. Кожны лаўрэат атрымлівае медаль, дыплом і грашовы прыз, які змяняецца з цягам часу^[3]. У 1901 годзе вант Гоф атрымаў 150 782 шведскія кроны, што ў снежні 2008 года было эквівалентна 7 731 004 шведскім кронам. Пачынаючы з 2001 года кожная грашовая ўзнагарода складала 10 мільёнаў шведскіх крон. Прэмія ўручаецца на штогадовай цырымоніі 10 снежня, у гадавіну смерці Альфрэда Нобеля^[4].

Гэта старонка — інфармацыйны спіс.

Медаль, які атрымліваюць лаўрэаты Нобелеўскай прэміі. Быў упершыню адчаканены ў 1902 годзе.

Па меншай меры 25 лаўрэатаў атрымалі Нобелеўскую прэмію за ўклад у галіне арганічнай хіміі — больш, чым у любой іншай з абласцей хіміі^[5]. Двум пераможцам Нобелеўскай прэміі па хіміі, немцам Рыхарду Куну (1938) і Адольфу Бутэнанту (1939), урад не дазволіў атрымаць прэмію. Пазней яны атрымалі медалі і дыпломы, але не грошы. Фрэдэрык Сенгер з’яўляецца адным з двух лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі, які атрымаў прыз двойчы ў адной галіне ў 1958 і 1980 гадах. Другім з’яўляецца Джон Бардзін, які атрымліваў Нобелеўскую прэмію па фізіцы ў 1956 і 1972 гадах. Яшчэ двое вучоных станавіліся Нобелеўскімі лаўрэатамі і па хіміі, і ў іншай галіне: Марыя Складоўская-Кюры (атрымала Нобелеўскія прэміі па фізіцы ў 1903 годзе і па хіміі ў 1911 годзе) і Лайнус Карл Полінг (атрымаў Нобелеўскую прэмію па хіміі ў 1954 годзе і прэмію міру ў 1962 годзе)^[6]. З 1901 года Нобелеўская прэмія не прысуджалася толькі 8 разоў: у 1916, 1917, 1919, 1924, 1933, 1940, 1941 і 1942 гадах. Па стане на 2016 год прэмію атрымлівалі 175 вучоных, з якіх толькі чатыры былі жанчынамі: Марыя Складоўская-Кюры (1911), Ірэн Жаліё-Кюры (1935), Дораці Кроўфут-Ходжкін (1964) і Ада Ёнат (2009)^[7]. Самым маладым лаўрэатам прэміі на момант атрымання стаў Фрэдэрык Жаліё-Кюры ва ўзросце 35 гадоў у 1935 годзе, а самым узроставым быў лаўрэат 2002 года Джон Фен, якому на момант прысуджэння было 85 гадоў^[8].

Лаўрэаты

---

1901—1910 • 1911—1920 • 1921—1930 • 1931—1940 • 1941—1950 • 1951—1960 • 1961—1970 • 1971—1980 • 1981—1990 • 1991—2000 • 2001—2010 • 2011—2020 • 2021—…

---

1901—1910

Год	Партрэт	Імя[заўв 1]	Краіна[заўв 2]	Абгрунтаванне[заўв 3]
1901		Якаб Хендрык вант Гоф (1852—1911)	Нідэрланды	«У знак прызнання велізарнай важнасці адкрыцця законаў хімічнай дынамікі і асматычнага ціску ў растворах»[9]
1902		Герман Эміль Фішэр (1852—1919)	Германія	«За эксперыменты па сінтэзе рэчываў з сахарыднымі і пурынавымі групамі»[10]
1903		Свантэ Аўгуст Арэніус (1859—1927)	Швецыя	«Як факт прызнання асаблівага значэння тэорыі электралітычнай дысацыяцыі для развіцця хіміі»[11]
1904		Уільям Рамзай (1852—1916)	Вялікабрытанія	«У знак прызнання адкрыцця ім у атмасферы розных інертных газаў і вызначэння іх месца ў перыядычнай сістэме»[12]
1905		Іаган Фрыдрых Вільгельм Адольф фон Баер (1835—1917)	Германія	«За заслугі ў развіцці арганічнай хіміі і хімічнай прамысловасці дзякуючы працам па хіміі арганічных фарбавальнікаў і гідраараматычных злучэнняў»[13]
1906		Анры Муасан (1852—1907)	Францыя	«За атрыманне элемента фтору і ўвядзенне ў лабараторную і прамысловую практыку электрычнай печы названай яго імем»[14]
1907		Эдуард Бухнер (1860—1917)	Германія	«За праведзеную навукова-даследчую працу ў біялагічнай хіміі і адкрыццё пазаклетачнай ферментацыі»[15]
1908		Эрнэст Рэзерфорд (1871—1937)	Вялікабрытанія, Новая Зеландыя (нарадзіўся ў горадзе Нельсан, Новая Зеландыя)	«За даследаванні ў галіне распаду элементаў у хіміі радыеактыўных рэчываў»[16]
1909		Вільгельм Оствальд (1853—1932)	Германія (нарадзіўся ў Рызе (сучасная Латвія), якая ўваходзіла ў склад Расійскай імперыі)	«Знак прызнання праведзенай ім работы па вывучэнню каталізу, а таксама за даследаванні асноўных прынцыпаў кіравання хімічнай раўнавагай і скарасцямі рэакцыі»[17]
1910		Ота Валах (1847—1931)	Германія	«У знак прызнання яго дасягненняў у галіне развіцця арганічнай хіміі і хімічнай прамысловасці, а таксама за тое, што ён першым ажыццявіў працу ў галіне аліцыклічных злучэнняў»[18]

1911—1920

Год	Партрэт	Імя[заўв 1]	Краіна[заўв 2]	Абгрунтаванне[заўв 3]
1911		Марыя Складоўская-Кюры (1867—1934)	Францыя (нарадзілася ў Варшаве, Царства Польскае (сучасная  Польшча))	«За выдатныя заслугі ў развіцці хіміі: адкрыццё элементаў радыю і палонію, вылучэнне радыю і вывучэнне прыроды і злучэнняў гэтага выдатнага элемента»[19]
1912		Віктар Грыньяр (1871—1935)	Францыя	«За адкрыццё рэактыву Грыньяра, які спрыяў развіццю арганічнай хіміі»[20]
		Поль Сабацье (1854—1941)	Францыя	«За метад гідрагенізацыі арганічных злучэнняў у прысутнасці дробнадысперсных металаў, які рэзка стымуляваў развіццё арганічнай хіміі»[21]
1913		Альфрэд Вернер (1866—1919)	Швейцарыя (нарадзіўся ў Мюлузе, Францыя)	«За працу аб прыродзе сувязей атамаў у малекулах у галіне неарганічнай хіміі»[22]
1914		Тэадор Уільям Рычардс (1868—1928)	ЗША	«За дакладнае вызначэнне атамных мас вялікай колькасці хімічных элементаў»[23]
1915		Рыхард Марцін Вільштэтэр (1872—1942)	Германія	«За даследаванні фарбавальных рэчываў расліннага свету, асабліва хларафілу»[24]
1916	Прэмія не прысуджалася
1917	Прэмія не прысуджалася
1918		Фрыц Габер (1868—1934)	Германія	«За сінтэз аміяку з элементаў-складнікаў»[25]
1919	Прэмія не прысуджалася
1920		Вальтэр Герман Нернст (1864—1941)	Германія	«У знак прызнання яго прац па тэрмадынаміцы»[26]

1921—1930

Год	Партрэт	Імя[заўв 1]	Краіна[заўв 2]	Абгрунтаванне[заўв 3]
1921		Фрэдэрык Содзі (1877—1956)	Вялікабрытанія	«За ўклад у хімію радыеактыўных рэчываў і за даследаванні паходжання і прыроды ізатопаў»[27]
1922		Фрэнсіс Уільям Астан (1877—1945)	Вялікабрытанія	«За зробленае з дапамогай вынайдзенага ім мас-спектрографа адкрыццё ізатопаў вялікай колькасці нерадыеактыўных элементаў і за фармуляванне правіла цэлых лікаў»[28]
1923		Фрыц Прэгль (1869—1930)	Аўстрыя	«За вынаходства метаду макрааналізу арганічных рэчываў»[29]
1924	Прэмія не прысуджалася
1925		Рыхард Адольф Зігмандзі (1865—1929)	Германія, Венгрыя (нарадзіўся ў Вене, Аўстрыйская Імперыя (сучасная Аўстрыя))	«За выяўленне гетэрагеннай прыроды калоідных раствораў і за распрацаваныя ў сувязі з гэтым метады, якія маюць фундаментальнае значэнне ў сучаснай калоіднай хіміі, паколькі ўсе праявы арганічнага жыцця ў рэшце рэшт звязаны з калоідным асяроддзем пратаплазмы»[30]
1926		Тэадор Сведберг (1884—1941)	Швецыя	«За працы ў галіне дысперсных сістэм»[31]
1927		Генрых Ота Віланд (1877—1957)	Германія	«За даследаванні жоўцевых кіслот і будовы многіх падобных рэчываў»[32]
1928		Адольф Ота Рэйнгольд Віндаус (1876—1959)	Германія	«За працы па вывучэнні будовы стэрынаў і іх сувязі з вітаміннай групай»[33]
1929		Артур Гардэн (1865—1940)	Вялікабрытанія	«За даследаванні ферментацыі цукру і ферментаў закісання»[34]
		Ханс Карл Аўгуст Сімон фон Эйлер-Хельпін (1873—1964)	Швецыя (нарадзіўся ў Аўгсбургу, Германія)
1930		Ханс Фішэр (1881—1945)	Германія	«За даследаванні будовы геміну і хларафілу, асабліва за сінтэз геміну»[35]

1931—1940

Год	Партрэт	Імя[заўв 1]	Краіна[заўв 2]	Абгрунтаванне[заўв 3]
1931		Карл Бош (1874—1940)	Германія	«За заслугі па ўкараненні і развіцці метадаў высокага ціску ў хіміі, што з’яўляецца эпахальнай падзеяй у галіне хімічнай тэхналогіі»[36]
		Фрыдрых Бергіус (1884—1949)	Германія
1932		Ірвінг Ленгмюр (1881—1957)	ЗША	«За адкрыццё і даследаванні ў галіне хіміі паверхневых з’яў»[37]
1933	Прэмія не прысуджалася
1934		Гаральд Клейтан Юры (1893—1981)	ЗША	«За адкрыццё цяжкага вадароду — дэйтэрыю, які выкарыстоўваецца для атрымання цяжкай вады (запавольніка ў ядзерных рэактарах), а таксама як індыкатар біяхімічных рэакцый у жывой тканцы»[38]
1935		Фрэдэрык Жаліё-Кюры (1900—1958)	Францыя	«За выкананы сінтэз новых радыеактыўных элементаў»[39]
		Ірэн Жаліё-Кюры (1897—1956)	Францыя
1936		Петэр Іозеф Вільгельм Дэбай (1884—1966)	Нідэрланды	«За ўклад у разуменне малекулярнай структуры ў ходзе даследаванняў дыпольных з’яў і дыфракцыі рэнтгенаўскіх прамянёў і электронаў у газах»[40]
1937		Уолтэр Норман Хоўарс (1883—1950)	Вялікабрытанія	«За даследаванні вугляводаў і вітаміну C»[41]
		Паўль Карэр (1889—1971)	Швейцарыя	"За даследаванне караціноідаў і флавінаў, а таксама за вывучэнне вітамінаў А і B2 "[41]
1938		Рыхард Кун (1900—1967)	Германія (нарадзіўся ў Вене (сучасная Аўстрыя), якая тады ўваходзіла ў склад Аўстра-Венгрыі)	«За яго працу па вывучэнні караціноідаў і вітамінаў»[42]
1939		Адольф Фрыдрых Іаган Бутэнант (1903—1995)	Германія	«За працы па палавых гармонах»[43]
		Леапольд Ружычка (1887—1976)	Швейцарыя (нарадзіўся ў Вукавары (сучасная Харватыя), які тады ўваходзіў у склад Аўстра-Венгрыі)	«За працы па поліэтылене і вышэйшых тэрпенах»[43]
1940	Прэмія не прысуджалася

1941—1950

Год	Партрэт	Імя[заўв 1]	Краіна[заўв 2]	Абгрунтаванне[заўв 3]
1941	Прэмія не прысуджалася
1942	Прэмія не прысуджалася
1943		Дзьёрдзь дэ Хевешы (1885—1966)	Германія (нарадзіўся ў Будапешце (сучасная Венгрыя), які тады ўваходзіў у склад Аўстра-Венгрыі)	«За працу па выкарыстанні ізатопаў як мечаных атамаў пры вывучэнні хімічных працэсаў»[44]
1944		Ота Ган (1879—1968)	Германія	«За адкрыццё расшчаплення цяжкіх ядраў»[45]
1945		Артуры Ілмары Віртанен (1895—1973)	Фінляндыя	«За даследаванні і дасягненні ў галіне сельскай гаспадаркі і хіміі пажыўных рэчываў, асабліва за метад кансервацыі кармоў»[46]
1946		Джэймс Бэтчэлер Самнер (1887—1955)	ЗША	«За адкрыццё з’явы крышталізацыі ферментаў»[47]
		Джон Хоўард Нортрап (1891—1987)	ЗША	«За атрыманне ў чыстым выглядзе вірусных бялкоў»[47]
		Уэндэл Мерэдыт Стэнлі (1904—1971)	ЗША
1947		Роберт Робінсан (1886—1975)	Вялікабрытанія	«За даследаванні раслінных прадуктаў вялікай біялагічнай важнасці, асабліва алкалоідаў»[48]
1948		Арнэ Вільгельм Каўрын Тыселіус (1902—1971)	Швецыя	«За даследаванне электрафарэзу і адсарбцыйнага аналізу, асабліва за адкрыццё, звязанае з комплекснай прыродай бялкоў сыроваткі»[49]
1949		Уільям Фрэнсіс Джыёк (1895—1982)	ЗША	«За ўклад у хімічную тэрмадынаміку, асабліва ў тую яе вобласць, якая вывучае паводзіны рэчываў пры экстрэмальна нізкіх тэмпературах»[50]
1950		Ота Паўль Герман Дзільс (1876—1954)	Федэратыўная Рэспубліка Германіі	«За адкрыццё і развіццё дыенавага сінтэзу»[51]
		Курт Альдэр (1902—1958)	Федэратыўная Рэспубліка Германіі

1951—1960

Год	Партрэт	Імя[заўв 1]	Краіна[заўв 2]	Абгрунтаванне[заўв 3]
1951		Эдвін Матысан Мак-Мілан (1907—1991)	ЗША	«За адкрыцці ў галіне хіміі трансуранавых элементаў»[52]
		Глен Тэадор Сібарг (1912—1999)	ЗША
1952		Арчэр Джон Портэр Марцін (1910—2002)	Вялікабрытанія	«За адкрыццё метаду размеркавальнай храматаграфіі»[53]
		Рычард Лоўрэнс Мілінгтан Сінг (1914—1994)	Вялікабрытанія
1953		Герман Штаўдынгер (1881—1965)	Федэратыўная Рэспубліка Германіі	«За даследаванні ў галіне хіміі высокамалекулярных рэчываў»[54]
1954		Лайнус Карл Полінг (1901—1994)	ЗША	«За даследаванні прыроды хімічнай сувязі і яе прымяненне для вызначэння структуры злучэнняў»[55]
1955		Вінсент дзю Віньё (1901—1978)	ЗША	«За працу з біялагічна актыўнымі злучэннямі, і, перш за ўсё, за ўпершыню ажыццёўлены сінтэз поліпептыднага гармону»[56]
1956		Сірыл Норман Хіншэлвуд (1897—1967)	Вялікабрытанія	«За даследаванні ў галіне механізмаў хімічных рэакцый»[57]
		Мікалай Мікалаевіч Сямёнаў (1896—1986)	СССР
1957		Александэр Рабертус Тод (1907—1997)	Вялікабрытанія	«За працы па нуклеатыдах і нуклеатыдных каэнзімах»[58]
1958		Фрэдэрык Сенгер (1918—2013)	Вялікабрытанія	«За ўстанаўленне структур бялкоў, асабліва інсуліну»[59]
1959		Яраслаў Гейраўскі (1890—1967)	Чэхаславакія	«За адкрыццё і развіццё паляраграфічных метадаў аналізу»[60]
1960		Уілард Фрэнк Лібі (1908—1980)	ЗША	«За ўвядзенне метаду выкарыстання вугляроду-14 для вызначэння ўзросту ў археалогіі, геалогіі, геафізіцы і іншых галінах навукі»[61]

1961—1970

Год	Партрэт	Імя[заўв 1]	Краіна[заўв 2]	Абгрунтаванне[заўв 3]
1961		Мелвін Калвін (1911—1997)	ЗША	«За даследаванні засваення дыяксіду вугляроду раслінамі»[62]
1962		Макс Фердынанд Перуц (1914—2002)	Вялікабрытанія (нарадзіўся ў Вене (сучасная Аўстрыя), якая тады ўваходзіла ў склад Аўстра-Венгрыі)	«За даследаванні структуры глабулярных бялкоў»[63]
		Джон Коўдэры Кендру (1917—1997)	Вялікабрытанія
1963		Карл Цыглер (1898—1973)	Федэратыўная Рэспубліка Германіі	«За адкрыцці ў галіне хіміі і тэхналогіі высокамалекулярных палімераў»[64]
		Джуліа Ната (1903—1979)	Італія
1964		Дораці Кроўфут-Ходжкін (1910—1994)	Вялікабрытанія	«За вызначэнне з дапамогай рэнтгенаўскіх прамянёў структур біялагічна актыўных рэчываў»[65]
1965		Роберт Бёрнс Вудвард (1917—1979)	ЗША	«За ўклад у даследаванне арганічнага сінтэзу»[66]
1966		Роберт С. Малікен (1896—1986)	ЗША	«За фундаментальную працу па хімічных сувязях і электроннай структуры малекул, ажыццёўленую з дапамогай метаду малекулярных арбіталей»[67]
1967		Манфрэд Эйген (1927—2019)	Федэратыўная Рэспубліка Германіі	«За даследаванні экстрэмальна хуткіх хімічных рэакцый, якія стымулююцца парушэннем раўнавагі з дапамогай вельмі кароткіх імпульсаў энергіі»[68]
		Рональд Джордж Рэйфард Норыш (1897—1978)	Вялікабрытанія	«За праведзенае імі даследаванне звышхуткіх хімічных рэакцый з дапамогай зрушэння малекулярнай раўнавагі вельмі кароткім імпульсам»[68]
		Джордж Портэр (1920—2002)	Вялікабрытанія
1968		Ларс Онсагер (1903—1976)	ЗША (нарадзіўся ў Осла (сучасная Нарвегія), які тады ўваходзіў у склад Шведска-нарвежскай уніі)	«За адкрыццё суадносін узаемнасці ў незваротных працэсах, названых яго імем, якія маюць прынцыпова важнае значэнне для тэрмадынамікі незваротных працэсаў»[69]
1969		Дэрэк Х. Р. Бартан (1918—1998)	Вялікабрытанія	«За ўклад у развіццё канфармацыйнай канцэпцыі і яе прымяненне ў хіміі»[70]
		Од Хасель (1897—1981)	Нарвегія
1970		Луіс Ф. Лелуар (1906—1987)	Аргенціна	«За адкрыццё першага цукровага нуклеатыду і даследаванне яго функцый у ператварэнні цукру і ў біясінтэзе складаных вугляводаў»[71]

1971—1980

Год	Партрэт	Імя[заўв 1]	Краіна[заўв 2]	Абгрунтаванне[заўв 3]
1971		Герхард Герцберг (1904—1999)	Канада (нарадзіўся ў Гамбургу, Германія)	«За яго ўклад у разуменне электроннай структуры і будовы малекул, асабліва свабодных радыкалаў»[72]
1972		Крысціян Б. Анфінсен (1916—1995)	ЗША	«За працу па даследаванні рыбануклеазы, асабліва ўзаемасувязі паміж амінакіслотнай паслядоўнасцю і яе біялагічна актыўнымі каферментамі»[73]
		Станфард Мур (1913—1982)	ЗША	«За ўклад у тлумачэнне сувязі паміж хімічнай структурай і каталітычным дзеяннем актыўнага цэнтра малекулы рыбануклеазы»[73]
		Уільям Х. Стайн (1911—1980)	ЗША
1973		Эрнст Ота Фішэр (1918—2007)	Федэратыўная Рэспубліка Германіі	«За наватарскую, праведзеную незалежна адзін ад аднаго, працу ў галіне хіміі металаарганічных, так званых сандвічавых, злучэнняў»[74]
		Джэфры Уілкінсан (1921—1996)	Вялікабрытанія
1974		Пол Джэй Флоры (1910—1985)	ЗША	«За фундаментальныя дасягненні ў галіне тэорыі і практыкі фізічнай хіміі макрамалекул»[75]
1975		Джон Уоркап Корнфарт (1917—2011)	Аўстралія, Вялікабрытанія	«За даследаванні стэрэахіміі рэакцый ферментатыўнага каталізу»[76]
		Уладзімір Прэлаг (1906—1998)	Швейцарыя (нарадзіўся ў Сараева (сучасная Боснія і Герцагавіна), які тады ўваходзіў у склад Аўстра-Венгрыі)	«За даследаванні ў галіне стэрэахіміі арганічных малекул і рэакцый»[76]
1976		Уільям Н. Ліпскамб (1919—2011)	ЗША	«За даследаванні структуры боравадародаў (боргідрытаў), якія тлумачаць праблемы хімічных сувязей»[77]
1977		Ілья Прыгожын (1917—2003)	Бельгія (нарадзіўся ў Маскве, Расійская Імперыя)	«За працы па тэрмадынаміцы незваротных працэсаў, асабліва за тэорыю дысіпатыўных структур»[78]
1978		Пітэр Д. Мічэл (1920—1992)	Вялікабрытанія	«За ўклад у разуменне працэсу пераносу біялагічнай энергіі, зроблены дзякуючы стварэнню хеміасматычнай тэорыі»[79]
1979		Герберт Ч. Браўн (1912—2004)	ЗША (нарадзіўся ў Лондане, Вялікабрытанія)	«За распрацоўку новых метадаў арганічнага сінтэзу складаных бор- і фосфарзмяшчальных злучэнняў»[80]
		Георг Вітыг (1897—1987)	Федэратыўная Рэспубліка Германіі
1980		Пол Берг (1926—2023)	ЗША	«За фундаментальныя даследаванні біяхімічных уласцівасцей нуклеінавых кіслот, асабліва рэкамбінантных ДНК»[81]
		Уолтэр Гілберт (нар. 1932)	ЗША	«За іх уклад у вызначэнне паслядоўнасці асноў у нуклеінавых кіслотах»[81]
		Фрэдэрык Сенгер (1918—2013)	Вялікабрытанія

1981—1990

Год	Партрэт	Імя[заўв 1]	Краіна[заўв 2]	Абгрунтаванне[заўв 3]
1981		Кэн’іці Фукуі (1918—1998)	Японія	«За распрацоўку тэорыі праходжання хімічных рэакцый»[82]
		Роалд Хофман (нар. 1937)	ЗША (нарадзіўся ў Золачыве (сучасная Украіна), які тады ўваходзіў у склад Міжваеннай Польшчы)
1982		Аарон Клуг (1926—2018)	Вялікабрытанія (нарадзіўся ў Зельве, Літва)	«За распрацоўку метаду крышталеграфічнай электроннай мікраскапіі і тлумачэнне структуры біялагічна важных комплексаў нуклеінавая кіслата — бялок»[83]
1983		Генры Таўбэ (1915—2005)	ЗША (нарадзіўся ў Саскатуне, Канада)	«За вывучэнне механізмаў рэакцый з пераносам электрону, асабліва комплексаў металаў»[84]
1984		Роберт Брус Мерыфілд (1921—2006)	ЗША	«За прапанаваную метадалогію хімічнага сінтэзу на цвёрдых матрыцах»[85]
1985		Херберт А. Хаўптман (1917—2011)	ЗША	«За выдатныя дасягненні ў распрацоўцы прамога метаду расшыфроўкі структур»[86]
		Джэром Карле (1918—2013)	ЗША
1986		Дадлі Р. Хершбах (нар. 1932)	ЗША	«За ўклад у развіццё даследаванняў дынамікі элементарных хімічных працэсаў»[87]
		Юань Ц. Лі (нар. 1936)	ЗША (нарадзіўся ў Сіньчжу, Тайвань)
		Джон Ч. Полані (нар. 1929)	Канада
1987		Дональд Джэй Крэм (1919—2001)	ЗША	«За распрацоўку і прымяненне малекул са структурна-спецыфічнымі ўзаемадзеяннямі высокай выбіральнасці»[88]
		Жан-Мары Лен (нар. 1939)	Францыя
		Чарлз Джэй Педэрсен (1904—1989)	ЗША (нарадзіўся ў Пусане (сучасная Паўднёвая Карэя), які тады ўваходзіў у склад Карэйскай Імперыі)
1988		Іаган Дайзенхофер (нар. 1943)	Федэратыўная Рэспубліка Германіі	«За ўстанаўленне трохмернай структуры фотасінтэтычнага рэакцыйнага цэнтра»[89]
		Роберт Хубер (нар. 1937)	Федэратыўная Рэспубліка Германіі
		Хартмут Міхель (нар. 1948)	Федэратыўная Рэспубліка Германіі
1989		Сідней Олтмен (1939—2022)	Канада, ЗША	«За адкрыццё каталітычных уласцівасцей рыбануклеінавых кіслот»[90]
		Томас Чэк (нар. 1947)	ЗША
1990		Эліяс Джэймс Коры (нар. 1928)	ЗША	«За развіццё тэорыі і метадалогіі арганічнага сінтэзу»[91]

1991—2000

Год	Партрэт	Імя[заўв 1]	Краіна[заўв 2]	Абгрунтаванне[заўв 3]
1991		Рыхард Р. Эрнст (1933—2021)	Швейцарыя	«За ўклад у развіццё метадалогіі ядзернай магнітнай рэзананснай спектраскапіі высокага разрознення»[92]
1992		Рудольф А. Маркус (нар. 1923)	ЗША (нарадзіўся ў Манрэале, Канада)	«За ўклад у тэорыю рэакцый пераносу электрону ў хімічных сістэмах»[93]
1993		Кэры Б. Муліс (1944—2019)	ЗША	«За вынаходства метаду палімеразнай ланцуговай рэакцыі»[94]
		Майкл Сміт (1932—2000)	Канада (нарадзіўся ў Блэкпуле, Вялікабрытанія)	«За фундаментальны ўклад ва ўстанаўленні алігануклеатыдна-базавага, лакальна-арыентаванага мутагенезу і яго развіццё для вывучэння бялкоў»[94]
1994		Джордж А. Ола (1927—2017)	ЗША (нарадзіўся ў Будапешце, Венгрыя)	«За ўклад у хімію карбакатыёнаў»[95]
1995		Паўль Джэй Крутцэн (1933—2021)	Нідэрланды	«За працы па атмасфернай хіміі, асабліва ў частцы працэсаў утварэння і раскладання азону»[96]
		Марыа Х. Маліна (1943—2020)	ЗША (нарадзіўся ў Мехіка, Мексіка)
		Ф. Шэрвуд Роўланд (1927—2012)	ЗША
1996		Роберт Кёрл (1933—2022)	ЗША	«За адкрыццё Фулерэнаў»[97]
		Харальд У. Крота (1939—2016)	Вялікабрытанія
		Рычард Э. Смелі (1943—2005)	ЗША
1997		Пол Д. Боер (1918—2018)	ЗША	«За высвятленне ферментатыўнага механізму, які ляжыць у аснове сінтэзу адэназін-фасфату»[98]
		Джон Э. Уокер (нар. 1941)	Вялікабрытанія
		Енс К. Скоу (1918—2018)	Данія	«За адкрыццё першага іон-транспартнага энзіму Na+,K+-АТФазы»[98]
1998		Вальтэр Кон (1923—2016)	ЗША (нарадзіўся ў Вене, Аўстрыя)	«За развіццё тэорыі функцыяналу шчыльнасці»[99]
		Джон Попл (1925—2004)	Вялікабрытанія	«За распрацоўку вылічальных метадаў квантавай хіміі»[99]
1999		Ахмед Зевейл (1946—2016)	Егіпет, ЗША	«За даследаванні пераходных станаў, якія ўзнікаюць у час хімічных рэакцый, з выкарыстаннем фемтасекунднай тэхнікі»[100]
2000		Алан Джэй Хігер (нар. 1936)	ЗША	«За адкрыццё праводнасці ў палімерах»[101]
		Алан Г. Мак-Дыярмід (1927—2007)	ЗША, Новая Зеландыя (нарадзіўся ў Мастэртане, Новая Зеландыя)
		Хідэкі Сіракава (нар. 1936)	Японія

2001—2010

Год	Партрэт	Імя[заўв 1]	Краіна[заўв 2]	Абгрунтаванне[заўв 3]
2001		Уільям С. Ноўлс (1917—2012)	ЗША	«За даследаванні, якія выкарыстоўваюцца ў фармацэўтычнай прамысловасці — стварэнне хіральных каталізатараў акісляльна-аднаўленчых рэакцый»[102]
		Рыёдзі Наёры (нар. 1938)	Японія
		К. Бары Шарплес (нар. 1941)	ЗША
2002		Джон Б. Фен (1917—2010)	ЗША	«За распрацоўку метадаў ідэнтыфікацыі і аналізу структур біялагічных макрамалекул, і, у прыватнасці, за распрацоўку метадаў мас-спектраметрычнага аналізу біялагічных макрамалекул»[103]
		Каіці Танака (нар. 1959)	Японія
		Курт Вютрых (нар. 1938)	Швейцарыя	«За распрацоўку прымянення ЯМР-спектраскапіі для вызначэння трохмернай структуры біялагічных макрамалекул у растворы»[103]
2003		Пітэр Эгр (нар. 1949)	ЗША	«За адкрыццё іоннага канала»[104]
		Родэрык Мак-Кінан (нар. 1956)	ЗША	«За вывучэнне структуры і механізму іонных каналаў»[104]
2004		Аарон Чэхановер (нар. 1947)	Ізраіль	«За адкрыццё убіквіцін-апасродаванага раскладання бялку»[105]
		Аўрам Гершко (нар. 1937)	Ізраіль (нарадзіўся ў Карцагу, Венгрыя)
		Ірвін Роўз (1926—2015)	ЗША
2005		Роберт Х. Грабс (1942―2021)	ЗША	«За ўклад у развіццё метаду метатэзы ў арганічным сінтэзе»[106]
		Рычард Р. Шрок (нар. 1945)	ЗША
		Іў Шавэн (1930—2015)	Францыя
2006		Роджэр Д. Корнберг (нар. 1947)	ЗША	«За даследаванні механізму капіравання клеткамі генетычнай інфармацыі»[107]
2007		Герхард Эртль (нар. 1936)	Германія	«За даследаванні хімічных працэсаў на паверхнях цвёрдых цел»[108]
2008		Марцін Чалфі (нар. 1947)	ЗША	«За адкрыццё і распрацоўку зялёнага флуарэсцэнтнага бялку (GFP)»[109]
		Асаму Сімамура (1928—2018)	ЗША (нарадзіўся ў Кіёта, Японія)
		Роджэр Ю. Цьсен (1952—2016)	ЗША
2009		Венкатраман Рамакрышнан (нар. 1952)	Вялікабрытанія (нарадзіўся ў Чыдамбараме, Індыя)	«За даследаванні структуры і функцыі рыбасомы»[110]
		Томас А. Стэйц (1940—2018)	ЗША
		Ада Е. Ёнат (нар. 1939)	Ізраіль
2010		Рычард Ф. Хек (1931—2015)	ЗША	«За рэакцыі перакрыжаванага ўзаемадзеяння, якія каталізуюцца паладыем, у арганічным сінтэзе»[111]
		Эйіці Нэгісі (1935—2021)	Японія
		Акіра Судзукі (нар. 1930)	Японія

2011—2020

Год	Партрэт	Імя[заўв 1]	Краіна[заўв 2]	Абгрунтаванне[заўв 3]
2011		Дан Шэхтман (нар. 1941)	Ізраіль	«За адкрыццё квазікрышталёў»[112]
2012		Роберт Лефкавіц (нар. 1943)	ЗША	«За даследаванні рэцэптараў G-бялкоў»[113]
		Браян Кабылка (нар. 1955)	ЗША
2013		Марцін Карплюс (нар. 1930)	ЗША Аўстрыя (нарадзіўся ў Вене, Аўстрыя)	«За развіццё многамасштабных мадэлей комплексных хімічных сістэм»[114]
		Майкл Левіт (нар. 1947)	Ізраіль ЗША Вялікабрытанія (нарадзіўся ў Прэторыі, ПАР)
		Ары Варшэль (нар. 1940)	Ізраіль ЗША
2014		Эрык Бецыг (нар. 1960)	ЗША	«За развіццё флуарэсцэнтнай мікраскапіі высокага разрознення»[115]
		Уільям Э. Мёрнер (нар. 1953)	ЗША
		Штэфан У. Гель (нар. 1962)	Германія (нарадзіўся ў Сінтане, Румынія)
2015		Томас Ліндаль (нар. 1938)	Швецыя, Вялікабрытанія	«За механістычныя даследаванні па рэпарацыі ДНК»[116]
		Пол Л. Модрыч (нар. 1946)	ЗША
		Азіз Санджар (нар. 1946)	Турцыя, ЗША
2016		Жан-П’ер Саваж (нар. 1944)	Францыя	«За распрацоўку і сінтэз малекулярных машын»[117]
		Фрэйзер Стодарт (нар. 1942)	Вялікабрытанія, ЗША
		Бернард Ферынга (нар. 1951)	Нідэрланды
2017		Жак Дзюбашэ (нар. 1942)	Швейцарыя	«За развіццё крыяэлектроннай мікраскапіі высокай разрознасці для вызначэння структуры біямалекул у растворы»[118]
		Ёахім Франк (нар. 1940)	ЗША
		Рычард Хендэрсан (нар. 1945)	Вялікабрытанія
2018		Фрэнсіс Арнольд (нар. 1956)	ЗША	«За даследаванне эвалюцыі ферментаў»[119]
		Джордж Сміт (нар. 1941)	ЗША	«За даследаванні пептыдаў і антыцелаў спосабам фагавага дысплэя»[120]
		Грэг Уінтэр (нар. 1951)	Вялікабрытанія
2019		Джон Гудэнаф (1922—2023)	ЗША	«За ўдасканаленне літый-іонных батарэй»[121]
		Стэнлі Уітынгем (нар. 1941)	ЗША
		Акіра Ёсіна (нар. 1948)	Японія
2020		Эманюэль Шарпанцье (нар. 1968)	Францыя	«За развіццё метаду рэдагавання генома»[122]
		Джэніфер Даўдна (нар. 1964)	ЗША

2021—…

Год	Партрэт	Імя[заўв 1]	Краіна[заўв 2]	Абгрунтаванне[заўв 3]
2021		Дэвід Мак-Мілан (нар. 1968)	Вялікабрытанія	«За развіццё асіметрычнага арганакаталізу»[123]
		Бенджамін Ліст (нар. 1968)	Германія
2022		К. Бары Шарплес (нар. 1941)	ЗША	«За развіццё клік-хіміі і біяартаганальнай хіміі»[124]
		Мортэн Мельдаль (нар. 1954)	Данія
		Каралін Бертоцы (нар. 1966)	ЗША
2023		Муні Бавендзі (нар. 1961)	Францыя	За адкрыццё і сінтэз квантавых кропак[125]
		Луіс Брус (нар. 1943)	ЗША
		Аляксей Іванавіч Якімаў (нар. 1945)	ЗША
2024		Дэвід Бейкер (нар. 1962)	ЗША	За камп’ютарны дызайн бялкоў[126]
		Дэміс Хасабіс (нар. 1976)	Вялікабрытанія	За прадказанне структуры бялкоў[126]
		Джон Джампер (нар. 1985)	ЗША
2025		Сусуму Кітагава[en] (нар. 1951)	Японія	За распрацоўку металаарганічных каркасаў[en][127]
		Рычард Робсан[en] (нар. 1937)	Вялікабрытанія
		Амар Ягі[en] (нар. 1965)	Іарданія ЗША Саудаўская Аравія

Заўвагі

1. Форма і напісанне імёнаў паводле дадзеных nobelprize.org, афіцыйнага сайта Фонду Нобеля. Альтэрнатыўныя формы і напісанні імёнаў, калі яны існуюць, прыведзены ў артыкулах пра асоб.
2. Прыналежнасць да краіны паводле дадзеных nobelprize.org, афіцыйнага сайта Фонду Нобеля. Нацыянальнасць лаўрэата можа быць іншай.
3. Цытаты абгрунтавання кожнай прэміі прыведзены (не заўсёды ў поўным аб’ёме) паводле дадзеных nobelprize.org, афіцыйнага сайта Фонду Нобеля. Больш поўная інфармацыя аб працы, праведзенай кожным з лаўрэатаў, прыведзена ў артыкулах пра асоб.